Nationaal Actieplan Kanker & Leven

Onlangs verscheen in het Nederlands Tijdschrift voor Voeding & Diëtetiek het artikel ‘Oncologiezorgnetwerken: samen de gevolgen van kanker behandelen’. Oncologiezorgnetwerken zijn regionale of lokale netwerken van zorgverleners zoals diëtisten, fysiotherapeuten en psychologen, die mensen met kanker dichtbij huis aanvullend behandelen. Het artikel pleit voor meer multidisciplinaire oncologiezorgnetwerken in Nederland om te komen tot een goed op elkaar afgestemd aanbod van zorg en ondersteuning rondom de patiënt, ook buiten de muren van het ziekenhuis. 

Ongeveer de helft van de patiënten met kanker ervaart voedingsproblemen als gevolg van de ziekte of de behandelingen. Dit kan leiden tot slechte eetlust, moeite met slikken of gewichtsverlies. Minder bekend is dat deze eetproblemen ook psychosociale gevolgen hebben zoals boosheid, teleurstelling en verdriet. Dat blijkt uit het proefschrift ‘Food is more than nutrition – psychosocial consequences of a reduced ability to eat in patients with cancer' van Nora Lize. Ze promoveerde op 3 juli aan Tilburg University.

Patiënten met kanker vinden een vast aanspreekpunt in het ziekenhuis erg belangrijk, zo blijkt uit de uitvraag Doneer je Ervaring ‘Kankerzorg is meer dan de medische behandeling’ van de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiënten organisaties (NFK). Om zorg binnen en buiten het ziekenhuis nog beter op elkaar af te stemmen is per 1 mei 2023 het project Vast Aanspreekpunt (VAP) Oncologie in de eerstelijnszorg gestart.

Veel patiënten met longkanker hebben tijdens en na de behandeling last van bijwerkingen. Buitenlandse studies tonen aan dat het monitoren van deze bijwerkingen en vervolgens actie erop ondernemen, leidt tot een betere kwaliteit van leven, hogere therapietrouw, langere overleving en minder ziekenhuisopnames. Het Promote Pro-Lung project wil aan alle patiënten met longkanker de mogelijkheid bieden om bijwerkingen te registreren. 

Nederlandse onderzoekers hebben laten zien dat later starten en korter behandelen met een zogenoemde CDK4/6-remmer net zulke goede uitkomsten geeft bij patiënten met uitgezaaide hormoongevoelige borstkanker als een langdurige behandeling. Deze slimmere inzet van dure geneesmiddelen geeft 42% minder bijwerkingen en is +/-35.000 euro per patiënt goedkoper dan de internationaal vastgestelde standaardbehandeling. Jaarlijks komen in Nederland zo’n 1700 vrouwen voor deze behandeling in aanmerking. De resultaten zijn maandag 5 juni gepresenteerd op het congres van de American Society of Clinical Oncology (ASCO) in Chicago.

Patiënten met een zeldzame kanker ervaren over het algemeen een lagere kwaliteit van leven dan patiënten met een veelvoorkomende vorm van kanker - in alle fasen van het ziektetraject, bij curatieve en ongeneeslijke kanker. Dit blijkt uit de onderzoeken van Esmee Driehuis en Anouk van Oss (beiden IKNL). Zij onderzochten beiden het verschil in de ervaren kwaliteit van leven tussen patiënten met zeldzame kanker en patiënten met een veelvoorkomende kanker. Van Oss focuste specifiek op de palliatieve fase.

Pijn, een van de meest voorkomende symptomen bij kanker, heeft een grote impact op de kwaliteit van leven van mensen met kanker. Ontwikkelingen in de afgelopen jaren in behandelstrategieën, richtlijnen en medicatie beïnvloedden mogelijk hoeveel mensen met kanker in welke mate pijn ervaren. Daarom onderzochten Rolf Snijders (IKNL) en collega’s van IKNL en MUMC+ de prevalentie en mate van pijn bij mensen met kanker in de periode 2014-2021. De onderzoekers concluderen dat de prevalentie van pijn iets is afgenomen, maar benadrukken dat pijn en de bestrijding ervan onverminderd aandacht verdienen.

Inmiddels zijn er 46 erkende oncologiezorgnetwerken in Nederland en het aantal gekwalificeerde netwerken blijft stijgen en dat is goed nieuws! Immers we willen allemaal dat mensen die leven met en na kanker en die kampen met de gevolgen van kanker dichtbij huis passende zorg vinden. Niet alleen neemt het aantal oncologiezorgnetwerken, waarin zorgverleners zoals huisartsen, fysiotherapeuten en diëtisten met elkaar samenwerken toe. Ook het aantal oncologiezorgnetwerken dat de kwaliteit laat toetsen, neemt toe.