Nieuws

Maart is darmkankermaand. Darmkanker is één van de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. Jaarlijks wordt bij ruim 15.000 mensen darmkanker geconstateerd. Darmkanker komt vooral voor bij ouderen. In 2015 was 46% van de patiënten met darmkanker 70 jaar of ouder op het moment van diagnose en 31% had een leeftijd van 75 jaar of ouder. Ongeveer een derde van deze tumoren is gelokaliseerd in de endeldarm. Darmkanker komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. 

Het geven van radiotherapie aan patiënten met endeldarmkanker leidt niet tot een verhoogde incidentie van tweede tumoren in het bekken. Het lijkt zelfs een beschermend effect te hebben op de ontwikkeling van tweede tumoren; vooral bij prostaatkanker. Die conclusie staat te lezen in een publicatie van Anouk Rombouts (Radboudumc) en collega’s in Annals of Oncology uitgevoerd met data van de Nederlandse Kankerregistratie. Daarin onderzochten zij tevens de kans dat patiënten na behandeling van endeldarmkanker een secundaire tumor in het bekken ontwikkelen. Vergeleken met de algemene Nederlandse populatie was deze kans marginaal verhoogd, namelijk een toename van 28 extra casussen per 10.000 personen per jaar.

In 2016 kregen ruim 108.400 Nederlanders de diagnose kanker: 2.500 patiënten meer dan in 2015. Dit blijkt uit voorlopige cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), die IKNL jaarlijks ter gelegenheid van Wereldkankerdag bekend maakt. Net als in 2014 is huidkanker de meest voorkomende soort: 15.836 exclusief basaalcelcarcinoom, waarvan 8.174 mannen en 7.662 vrouwen. Op de tweede plaats (2015 eerste) komt darmkanker (15.427, waarvan 8.807 mannen en 6.620 vrouwen), gevolgd door borstkanker (14.511 vrouwen en 129 mannen), longkanker (12.168, waarvan 6803 mannen en 5365 vrouwen) en prostaatkanker (11.064). 

Patiënten met een hoge nevus-dichtheid, een melanoom in situ, oudere patiënten en patiënten die meer dan tien jaar in de buitenlucht hebben gewerkt, lopen meer kans op het ontwikkelen van een tweede, primair melanoom. Dat staat in een publicatie van Melinda Schuurman (IKNL) en collega’s in de British Journal of Dermatology. Volgens de huidige richtlijn hoeft aan deze patiënten standaard geen follow-up aangeboden te worden. Aangezien deze studie aantoont dat zij een hogere kans hebben op het krijgen van een ander melanoom, zou uitbreiding van de follow-up overwogen kunnen worden. Zo’n besluit leidt wel tot toename van de werkdruk. Om die reden zou de haalbaarheid en kosteneffectiviteit hiervan eerst nader onderzocht moeten worden. 

De incidentie van pancreascarcinoom in Nederland, zoals vastgelegd in de Nederlandse Kankerregistratie, is waarschijnlijk een onderschatting van het werkelijke aantal patiënten met deze ziekte. Dat schrijven Jesse Fest (Erasmus MC) en collega’s van Erasmus MC en IKNL in de European Journal of Cancer. De onderschatting van de incidentie is volgens de onderzoekers geen exclusief Nederlands verschijnsel. Ook in andere EU-landen, waaronder België, IJsland en Zweden, is de incidentie van pancreascarcinoom lager dan de gerapporteerde sterfte. Een gevolg van een te laag ingeschatte incidentie is dat de toch al slechte overleving van deze patiënten juist wordt overschat.

Bij zeldzame vormen van kanker vraagt het stellen van een precieze diagnose en correcte registratie om specifieke expertise. Daarom is extra aandacht nodig voor diagnostiek, behandeling en registratie van deze patiënten. Die conclusie trekt een groep epidemiologen uit Italië, Spanje, Zwitserland en Nederland, onder wie Jan Maarten van der Zwan en Sabine Siesling van IKNL. Volgens de onderzoekers ondersteunen de uitkomsten van hun Europese studie het belang van betere samenwerking en afstemming tussen clinici, pathologen en registratiemedewerkers. Ook doen ze de suggestie voor betere (inter)nationale uitwisseling van pathologische kennis over zeldzame kankers om de kwaliteit van diagnostiek en registratie te optimaliseren. 

De ziektelast van vestibulair-schwannoom is hoger dan tot dusver werd aangenomen. Uit onderzoek van Maarten Kleijwegt (LUMC), Willem Godefroy (St. Anthonius, Nieuwegein) en IKNL blijkt dat schattingen van de incidentie van deze ziekte in regio's met de hoogste incidentie (37,5 tumoren per één miljoen inwoners) bovendien hoger ligt dan in eerdere studies is gerapporteerd. Deze cijfers geven een reële benadering van de werkelijke ziektelast van vestibulair-schwannoom in Nederland. De mogelijke toename in incidentie hangt vooral samen met het toegenomen gebruik van MRI-scans.

De incidentie van borstkanker (het aantal nieuwe diagnoses) is in de afgelopen decennia gestegen van 8.285 in 1990 naar 14.551 in 2015. Het gaat hierbij om invasieve tumoren. Bij mannen zijn in dezelfde periode respectievelijk 37 en 102 diagnoses gesteld. Ook niet-invasieve tumoren zijn gestegen van 371 in 1990 naar 2.548 in 2015. Deze stijging is vooral beïnvloed door vroege ontdekking tijdens het bevolkingsonderzoek naar borstkanker en vooral zichtbaar in de eerste jaren van screening. De laatste jaren vlakt de stijging wat af. De stijging van de incidentie in combinatie met de goede overlevingskansen van deze patiënten leidt tot een verdere toename van de prevalentie.