Opmars van immunotherapie bij uitgezaaide slokdarm- en maagkanker
Het rapport, gemaakt door IKNL in samenwerking met DUCA/DICA, DUCG, SPKS, POCOP, de Barrett Expertise Centra en de Maag Lever Darm Stichting, geeft op basis van data uit onder andere de Nederlandse Kankerregistratie en de kwaliteitsregistratie Dutch Upper GI Cancer Audit (DUCA) een gedetailleerd overzicht van onder andere de incidentie, de behandelingen en de overlevingskansen bij slokdarm- en maagkanker.
Introductie immunotherapie
In de behandeling met systemische therapie bij uitgezaaide slokdarm- en maagkanker zien de onderzoekers een trendbreuk in 2022. Vóór dat jaar kregen patiënten met uitgezaaide slokdarm- of maagkanker chemotherapie en/of doelgerichte therapie. Omdat uit trials was gebleken dat overlevingswinst te behalen valt met immunotherapie in aanvulling op chemotherapie, werd in de loop van 2022 immunotherapie geïntroduceerd. Alleen patiënten met een bepaalde biomarker-waarde komen daarvoor in aanmerking. Het was tot nu toe onbekend hoe vaak die biomarker-waarde in de dagelijkse praktijk voorkomt. Nu blijkt dat 42% van de patiënten met adenocarcinoom van de slokdarm en 64% van de patiënten met plaveiselcelcarcinoom in 2023 een combinatie van immuno- en chemotherapie kregen. Van de patiënten met maagkanker kreeg in 2023 een derde immunotherapie als aanvulling op de chemotherapie.
Slokdarmkanker neemt toe
In 2023 kregen 2.977 mensen de diagnose slokdarmkanker. Tien jaar daarvoor waren dat er nog 2.499. Vooral het aantal patiënten met adenocarcinoom, dat verband houdt met onder meer overgewicht, neemt toe. Voor de Nederlandse Kanker Agenda is berekend dat bijna 5000 kankergevallen per jaar toe te schrijven zijn aan overgewicht. Preventie die zich richt op gezonder eten en meer bewegen kan het aantal patiënten met slokdarmkanker verminderen. IKNL roept daarom op tot blijvende aandacht voor gezonde voeding en beweging, een preventiedoel dat ook hoog op de Nederlandse Kanker Agenda staat.
Afgelopen najaar bracht IKNL ook het effect van rookpreventie op de toekomstige incidentie van onder andere slokdarmkanker naar buiten. Als de doelen rond rookpreventie* uit de Nederlandse Kanker Agenda behaald worden, dan zouden er tot 2045 bijna 15.000 minder mensen slokdarmkanker krijgen (zie het bericht hier).
Het aantal mensen in Nederland met maagkanker volgt een dalende lijn. In 2023 ging het om 1.095 nieuwe gevallen. Tien jaar geleden waren dat er nog 1.250.
Overleving slokdarm- en maagkanker
Voor patiënten met slokdarmkanker steeg de relatieve vijfjaarsoverleving (gecorrigeerd voor de verwachte sterfte van de Nederlandse bevolking) van 10% (tussen 1990-2000) naar 22% (2017-2023). Die stijging houdt onder andere verband met een verbetering van bestaande behandelmethoden, centralisatie van zorg en een betere samenwerking en doorverwijzing van ziekenhuizen. Het is op basis van de Nederlandse Kankerregistratie nog niet bekend of de invoering van immunotherapie ook daadwerkelijk zorgt een betere overleving. De relatieve vijfjaarsoverleving van patiënten met maagkanker is stabiel gebleven op 20%.
Andere SES, andere behandeling
Uit het rapport blijkt dat - net als bij andere tumorsoorten - bij slokdarm- en maagkanker behandelverschillen bestaan tussen patiënten met een lage en een hoge sociaaleconomische status (SES). Patiënten met een lage SES krijgen vaak een minder intensieve behandeling dan patiënten met een hoge SES. Mogelijke verklaringen zijn dat patiënten met een lage SES vaak meer gezondheidsproblemen hebben. Daardoor hebben ze mogelijk minder behandelopties. Vorige maand publiceerde IKNL een drieluik over sociaaleconomische verschillen en kanker. Samen met Amsterdam UMC is IKNL een onderzoek gestart om meer in detail te kijken naar behandelverschillen bij mensen met slokdarm- en maagkanker.
Goede prognose bij voor- en vroegstadium
De data laten zien dat patiënten met een voorstadium van kanker of vroegcarcinoom in de slokdarm doorgaans een goede prognose hebben. Zij worden sinds 2007 behandeld in een van de negen zogeheten ‘Barrett Expert Centra’**. Uit data van die centra blijkt dat na een endoscopische behandeling slechts 3% van de patiënten een recidief krijgt, en bijna geen van hen overlijdt aan slokdarmkanker.
Kwaliteit van leven
In ‘Slokdarm- en maagkanker 2024’ wordt ook aandacht besteed aan studies naar de klachten en de kwaliteit van leven zoals patiënten die ervaren. Er is onder meer onderzoek gedaan naar spijsverterings- en neuropatie-klachten tijdens en na de behandeling. De resultaten geven waardevolle inzichten in het welzijn en de klachten van patiënten met slokdarm- of maagkanker.
* De Nederlandse Kanker Agenda heeft als doel dat in 2032 nog slechts 5% van de volwassenen en 0% van de jongeren rookt.
**De Barrett Expert Centra (BEC) zijn de negen ziekenhuizen die gespecialiseerd zijn in de endoscopische behandeling van patiënten met hooggradige dysplasie (een voorstadium van kanker) en vroege stadia van kanker in de slokdarm of maag.
Meer informatie
Het volledige rapport ‘Slokdarm- en maagkanker in Nederland 2024’ bevat gedetailleerde data en inzichten voor zorgprofessionals, beleidsmakers en patiëntenvertegenwoordigers. Voor vragen over het rapport kunt u contact opnemen met Rob Verhoeven of Pauline Vissers.
