Tekeningen geven inzicht in emotionele impact van haarverlies
Tekeningen van patiënten die haarverlies ondervinden door chemotherapie (alopecia) onthullen emotionele impact die relatief onderbelicht blijft in traditionele evaluaties, zoals vragenlijsten of interviews. Dat blijkt uit onderzoek van Kirsten van Alphen (IKNL) en collega’s. Volgens de onderzoekers kunnen tekeningen nieuwe inzichten opleveren voor een betere informatievoorziening en ondersteuning van patiënten bij haarverlies ten gevolge van chemotherapie.
Patiënten met kanker ervaren haarverlies door chemotherapie op verschillende wijzen. Het doel van deze pilotstudie was door gebruik van patiëntentekeningen de ervaringen met haarverlies door chemotherapie te verkennen.
Studieopzet
Vijftien vrouwen met kanker die chemotherapie kregen, werden gerekruteerd in het Máxima Medisch Centrum. Deelnemers namen deel aan een semigestructureerd interview over alopecia. Ze maakten een tekening van hun hoofd en haar voor en tijdens de chemotherapie en vulden de B-IPQ-vragenlijst in (Brief Illness Perception Questionnaire).
Resultaten
De tekeningen onthulden voornamelijk fysieke effecten en in mindere mate emoties. Emoties waren duidelijker aanwezig in teksten die bijna alle patiënten onder de tekeningen schreven en in reacties op open vragen in de B-IPQ-vragenlijst over de ervaren gevolgen van alopecia. De algehele impact van alopecia die oprijst uit de tekeningen en de B-IPQ-vragenlijst komt overeen met informatie uit de interviews, namelijk teleurstelling, onzekerheid, verdriet en confrontatie. Dit is in lijn met de literatuur.
Conclusie
Kirsten van Alphen en collega’s concluderen dat tekeningen van patiënten cognitieve en emotionele reacties onthullen ten aanzien van haarverlies door chemotherapie die relatief onderbelicht blijven in vergelijking met traditionele evaluatiemethoden, zoals vragenlijsten of interviews. In vragenlijsten staan meestal vast omlijnde antwoordcategorieën, terwijl patiënten in tekeningen creatiever hun emoties kunnen weergeven.
Aangezien de impact van haarverlies volgens de literatuur nog regelmatig onderschat lijkt te worden door zorgprofessionals, kunnen tekeningen volgens de onderzoekers nieuwe inzichten opleveren voor het verbeteren van de informatievoorziening over alopecia en ondersteuning van deze patiënten. Tekeningen en de onderschriften zijn een uitgangspunt om meer op de patiënt zijn of haar persoonljike situatie over haaruitval in gesprek te gaan.
- Kirsten van Alphen, Anne Versluis, Wouter Dercksen, Henk de Haas, Rieneke Lugtenberg, Jitske Tiemensma, Judith Kroep, Elizabeth Broadbent, Ad A Kaptein, Corina van den Hurk: Giving A Face to Chemotherapy-Induced Alopecia: A Feasibility Study on Drawings by Patients. Asia Pac J Oncol Nurs. 2020 Mar 30.
- Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl
