Predictiemodel voor conditionele overleving na resectie pancreasadenocarcinoom

Conditionele (voorwaardelijke) overleving is de waarschijnlijkheid dat een patiënt nog in leven is nadat hij of zij een vooraf gedefinieerde periode heeft overleefd. Inzicht in de conditionele overleving, vooral wanneer deze gecorrigeerd is voor specifieke patiënt- en tumorkenmerken, kan waardevol zijn tijdens de follow-up. Dit geldt met name voor patiënten met een slechte prognose, omdat de geschatte overleving aanzienlijk kan veranderen na overleving van het eerste jaar.

In deze population-based studie evalueerden de onderzoekers de conditionele overleving na resectie van een pancreascarcinoom en werd een predictiemodel ontwikkeld om de conditionele overlevingskansen voor 5-jaarsoverleving na resectie te voorspellen. Tot dusver ontbraken dergelijke predictiemodellen voor patiënten na resectie van een pancreascarcinoom.

Studieopzet & predictiemodel

Geïncludeerd werden alle patiënten die tussen 2005 – 2016 in Nederland een resectie kregen na diagnose van ductaal pancreasadenocarcinoom. Patiënten die binnen 30 dagen na resectie zijn overleden, werden uitgesloten. In totaal werden 3.082 patiënten geïncludeerd met een mediane leeftijd van 67 jaar. De onderzoekers berekenden de mediane, conditionele overleving en de waarschijnlijkheid dat deze patiënten tot 8 jaar na resectie nog in leven waren, nadat zij reeds 0 tot 5 jaar na resectie hadden overleefd. Op basis van deze informatie werd vervolgens het predictiemodel ontwikkeld.

De mediane, algehele overleving in dit studiecohort was 18 maanden (95% betrouwbaarheidsinterval 17-18 maanden) met een 5-jaarsoverleving van 15%. De conditionele 1-jaarsoverleving (de kans om het komende jaar te overleven) nam toe met 55%, 74% en 86% na respectievelijk 1, 3 en 5 jaar na de operatie, terwijl de conditionele mediane, algehele overleving steeg naar 15, 40 en 64 maanden na respectievelijk 1, 3 en 5 jaar na de operatie. Volgens het predictiemodel ligt de kans om vanaf een jaar na de operatie een 5-jaarsoverleving te halen, afhankelijk van de patiënt- en tumorkenmerken, tussen 1% en 58%.

Conclusie en nabeschouwing

Anouk Latenstein en collega’s concluderen op basis van deze population-based studie dat de waarschijnlijkheid om een volgende periode van 1, 2, etc. jaren te overleven, toeneemt naarmate er meer jaren na de operatie zijn verstreken. Het wordt aanbevolen om zowel de geschatte conditionele overleving als dit predictiemodel extern te valideren in andere studiecohorten. Het predictiemodel is beschikbaar via www.pancreascalculator.com, een website van de Dutch Pancreatic Cancer Group.

De sterke daling van de 1-jaars conditionele overleving (direct na de operatie overleeft 67% nog minimaal een jaar tegenover 55% van de patiënten die inmiddels een jaar na de operatie hebben overleefd) duidt erop dat relatief meer patiënten sterven in het tweede jaar na de operatie. Na deze daling neemt de 1-jaars conditionele overleving geleidelijk toe. De grote daling in het tweede jaar na de operatie is een reflectie van de niet-lineaire sterfte van patiënten met pancreascarcinoom.

Patiënten die de eerste jaren na de operatie overleven, hebben waarschijnlijk te maken met een minder agressieve tumor. Mogelijk speelt ook extra zorg en aandacht voor en na de operatie een rol (bijv. optimalisatie van de fysieke conditie) of een eventuele misclassificatie van de precieze tumorlocatie. Papilcarcinoom kent bijvoorbeeld een betere overleving dan pancreascarcinoom.

Gebruik van het model

Het predictiemodel en de geschatte conditionele overleving die in deze studie zijn ontwikkeld, zijn bedoeld voor patiënten na volledig herstel van de operatie wanneer zij met hun arts willen praten over hun prognose en toekomstperspectief. Het is belangrijk om te realiseren dat gebruik van de traditionele 3- en 5-jaarsoverleving potentieel kan leiden tot te rigoureuze beslissingen (zoals huis verkopen, afbouwen van werk).

Met de conditionele overleving kan beter inzicht worden gegeven in veranderingen in de overleving gedurende de follow-up. Ook dient rekening gehouden te worden met de psychologische consequenties die patiënten kunnen ervaren, zoals angst voor terugkeer van de ziekte. Dit predictiemodel biedt niet alleen mogelijkheden om beter met deze psychologische factoren om te gaan, maar ook mogelijkheden voor het ontwikkelen van een meer gepersonaliseerde follow-up.

• Latenstein AEJ, van Roessel S, van der Geest LGM, Bonsing BA, Dejong CHC, Groot Koerkamp B, de Hingh IHJT, Homs MYV, Klaase JM, Lemmens V, Molenaar IQ, Steyerberg EW, Stommel MWJ, Busch OR, van Eijck CHJ, van Laarhoven HWM, Wilmink JW, Besselink MG; Dutch Pancreatic Cancer Group. Conditional Survival After Resection for Pancreatic Cancer: A Population-Based Study and Prediction Model. Ann Surg Oncol. 2020 Feb 12.
• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl