Hogere kans op hart- en vaatziekten door antidepressiva na prostaatkanker

Het doel van deze studie was de samenhang te onderzoeken tussen behandeling van angst en depressie met farmacologische middelen en de incidentie van cardiovasculaire aandoeningen bij overlevenden van prostaatkanker één jaar na de kankerbehandeling.

Studieopzet

De onderzoekers maakten gebruik van gegevens van een cohortstudie om de incidentie van cardiovasculaire aandoeningen vast te stellen onder volwassen 1-jaarsoverlevenden van prostaatkanker zonder geschiedenis van cardiovasculaire ziekte. Hiervoor werden patiënten met prostaatkanker geselecteerd die tussen 1999 en 2011 zijn gediagnosticeerd en opgenomen in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Een overzicht met afgeleverde medicijnen werden verkregen uit de PHARMO-databank en gebruikt voor het in beeld brengen van cardiovasculaire ziekten, angst en depressie.

Voor met maken van de analyses maakten de onderzoekers gebruik van COX-regressie om de samenhangende risico’s te bepalen tussen farmacologisch behandelde angst en depressie als tijdvariabele voorspeller voor de incidentie van cardiovasculaire aandoeningen onder 1-jaarsoverlevenden van prostaatkanker gecorrigeerd voor leeftijd, traditionele risicofactoren voor hart- en vaatziekten en klinische karakteristieken.

Resultaten

Van de 5.262 overlevenden van prostaatkanker ontwikkelden 327 mannen (6%) een cardiovasculaire aandoening gedurende een follow-up van dertien jaar. Overlevenden die medicijnen kregen vanwege depressie hadden (na correctie voor angst, leeftijd, traditionele risicofactoren voor cardiovasculaire aandoeningen en klinische kenmerken) een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, vergeleken met overlevenden die geen farmacologische behandelingen hadden ontvangen vanwege een depressie (hazard ratio 1,51; 95% betrouwbaarheidsinterval 1,06 – 2,15).

Het toegenomen risico van hart- en vaatziekten onder overlevenden van prostaatkanker die géén antidepressiva farmacologische behandeling kregen voor een depressie was uitsluitend aanwezig bij de volgende patiënten:

• Overlevenden van prostaatkanker die 65 jaar of jonger waren (hazard ratio 2,91; 95% betrouwbaarheidsinterval 1,52 – 5,55);
• Patiënten die géén radiotherapie kregen (hazard ratio 1,63; 95% betrouwbaarheidsinterval 1,01 – 2,65);
• Patiënten die een hormoonbehandeling kregen (hazard ratio 1,76; 95% betrouwbaarheidsinterval 1,09 – 2,85);
• Patiënten die niet geopereerd zijn (hazard ratio 1,55; 95% betrouwbaarheidsinterval 1,07 – 2,25);
• En patiënten met een stadium III tumor (hazard ratio 2, 21; 95% betrouwbaarheidsinterval 1,03 – 4,74) of stadium IV tumor (hazard ratio 2,47; 95% betrouwbaarheidsinterval 1,03-5,89).

Conclusie en aanbevelingen

Barbara Wollersheim en collega’s concluderen dat 1-jaarsoverlevenden van prostaatkanker die farmacologisch zijn behandeld voor een depressie een 51% hoger risico hebben op hart- en vaatziekten. Een mogelijke verklaring voor het verhoogd risico op cardiovasculaire aandoeningen onder prostaatkankerpatiënten die antidepressiva gebruiken, is dat deze mannen vaker roken en minder bewegen in vergelijking met lotgenoten die geen antidepressiva gebruiken.

Alternatieve verklaringen voor de gevonden resultaten kunnen verstoringen in pathopsychologische mechanismen zijn, bijvoorbeeld hoge cortisonniveaus, afname van functioneren van bloedplaatjes, verstoord immuunsysteem, enz. die een rol (kunnen) spelen bij het ontwikkelen van cardiovasculaire aandoeningen bij depressieve en angstige overlevenden van prostaatkanker.

Volgens de onderzoekers is het belangrijk dat artsen, naast de focus op traditionele cardiovasculaire risicofactoren, extra aandacht schenken aan patiënten die medicijnen krijgen voor een depressie, voorafgaand aan de besluitvorming over de behandeling van prostaatkanker én tijdige opsporing en behandeling van cardiovasculaire aandoeningen.

• Wollersheim BM, Boekhout AH, van der Poel HG, van de Poll-Franse LV, Schoormans D. The risk of developing cardiovascular disease is increased for prostate cancer patients who are pharmaceutically treated for depression. BJU Int. 2019 Nov 26.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl