Gevorderde eierstokkanker: afwijken richtlijn vooral door persoonlijke voorkeuren

In deze studie zijn de redenen geëvalueerd voor het niet volgen van de richtlijn bij vrouwen met een gevorderd stadium van eierstokkanker en of deze redenen afwijken naar gelang de leeftijd van deze patiënten. Volgens de richtlijn bestaat behandeling uit een combinatie van chirurgie en chemotherapie.

Studieopzet

De onderzoekers includeerden alle vrouwen met gevorderde eierstokkanker stadium IIb-IV (volgens de International Federation of Gynecology and Obstetrics; FIGO) die tussen 2015 en 2018 zijn gediagnosticeerd en opgenomen in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). De behandelpatronen en redenen voor het niet-naleven van de richtlijn werden geanalyseerd per leeftijdsgroep.

Resultaten

In totaal werden 4.210 vrouwen opgenomen in de studie, van wie 34% jonger dan 65 jaar, respectievelijk 33% in de leeftijd 65-75 jaar, 26% 75-85 jaar en 8% in de leeftijd 85 jaar en ouder. De naleving van de richtlijn nam af bij oplopende leeftijd; bij een leeftijd jonger dan 65 jaar kreeg 70% van de vrouwen een behandeling volgens de richtlijn en op 85-jarige leeftijd was dat slechts 2%. Bij ondersteunende zorg was een omgekeerde trend zichtbaar; 4% van de vrouwen tot 65 jaar kreeg uitsluitend de best mogelijke, ondersteunende zorg tegenover 69% van de vrouwen van 85 jaar en ouder.   

De vaakst voorkomende reden om af te wijken van de richtlijn verschilde per leeftijdsgroep waren persoonlijke voorkeuren van oudere vrouwen, uitgebreidheid van de ziekte bij jongere vrouwen en functionele status. Een interessante bevinding is dat vrouwen van 85 jaar en ouder minder vaak besproken worden in een multidisciplinair overleg. Van de vrouwen die níet werden besproken, ontving slechts 22% een gecombineerde behandeling met chirurgie en chemotherapie. Volgens de onderzoekers kan, gelet op de complexiteit van de besluitvorming in deze heterogene patiëntengroep, een multidisciplinaire benadering, inclusief consult van een geriater, extra relevant zijn bij oudere vrouwen. 

Conclusie en aanbevelingen

Inez van Walree en collega’s concluderen dat de meeste vrouwen in deze studie zorg ontvingen die afweek van de richtlijn, waarbij persoonlijke voorkeur van de patiënt de meest voorkomende reden was. Deze informatie biedt inzicht in het huidige besluitvormingsproces en onderstreept het belang om actief te informeren naar de persoonlijke voorkeuren van patiënten. Aanvullend prospectief onderzoek is nodig om de onderliggende motieven in beeld te brengen.

Mogelijke verklaringen

Helaas waren in deze studie geen gedetailleerde gegevens beschikbaar over de informatievoorziening en reden(en) reden waarom met name oudere vrouwen afzien van zorg volgens de richtlijn? Een mogelijke verklaring is dat de informatievoorziening aan oudere vrouwen anders is. Het kan ook zijn dat artsen terughoudender zijn met het geven van de standaardbehandeling aan oudere vrouwen. Anderzijds zijn oudere vrouwen mogelijk minder bereid om voor een agressieve behandeling te kiezen, mede vanwege langdurig herstel en risico om functioneel afhankelijk te worden.

Jongere vrouwen zijn vaker bereid om een agressieve behandeling te ondergaan in ruil voor een klein overlevingsvoordeel. Ook is niet uitgesloten dat de voorkeur van jongere patiënten minder vaak wordt meegenomen als reden om af te zien van een behandeling. Aangezien de behandelvoorkeur van patiënten vooral gebaseerd is op de informatievoorziening door en vertrouwen in de behandeld arts, is het cruciaal dat patiënten zo volledig mogelijk worden geïnformeerd over de behandelmogelijkheden en dat er een goede relatie tussen arts en patiënt bestaat om samen tot een weloverwogen besluit te komen.

• Van Walree IC, Bretveld R, van Huis-Tanja LH, Louwers JA, Emmelot-Vonk MH, Hamaker ME. Reasons for guideline non-adherence in older and younger women with advanced stage ovarian cancer. Gynecol Oncol. 2020 Mar 11.
• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl