Trial vs. praktijk: gering verschil in uitkomsten ipilimumab bij uitgezaaid melanoom

Fase III-trials met ipilimumab laten een verbeterde overleving zien bij patiënten met gemetastaseerd melanoom. In onderhavige studie evalueerden de onderzoekers het gebruik en de veiligheid van ipilimumab en de overleving van alle patiënten met gemetastaseerd huidmelanoom (n = 807) die in Nederland ipilimumab ontvingen in de dagelijkse, klinische praktijk. Hiervoor werden gegevens gebruikt uit de Dutch Melanoma Treatment Registry (DTMR).

Opzet en resultaten
In de studie werden patiënten opgenomen die tussen juli 2012 en juli 2015 waren geregistreerd. Er werd onderscheid gemaakt naar behandelstatus: niet-behandeld (n = 344) versus eerder behandeld (n = 463). In totaal kreeg 70% van de niet eerder behandelde patiënten en 62% van de eerder behandelde patiënten alle vier geplande doseringen ipilimumab. Immuungerelateerde bijwerkingen (graad 3 en 4) traden op bij 29% van de niet eerder behandelde patiënten en bij 21% van de eerder behandelde patiënten. Er vonden in de onderzoeksperiode geen behandelgerelateerde sterfgevallen plaats.

De mediane tijd tot ziekteprogressie was 5,4 maanden (95% betrouwbaarheidsinterval: 4,7 - 6,5 maanden) bij niet eerder behandelde patiënten en 4,4 maanden (95% BI: 4,0-4,7 maanden) bij eerder behandelde patiënten. De mediane, algehele overleving was 14,3 maanden (95% BI: 11,6-16,7 maanden) bij niet eerder behandelde patiënten en 8,7 maanden (95% BI: 7,6-9,6 maanden) bij eerder behandelde patiënten. In beide patiëntengroepen was er een verhoogd niveau van lactaatdehydrogenase (relatief risico 2,25 bij niet eerder behandelde patiënten respectievelijk 1,70 bij eerder behandelde patiënten) en hing stadium M1c van de ziekte negatief samen met de algehele overleving (relatief risico 1,81 respectievelijk 1,83).

Conclusies en aanbevelingen
Anouk Jochems en collega’s concluderen dat de uitkomsten van het gebruik van ipilimumab in de klinische praktijk enigszins verschilden van de resultaten die eerder zijn gerapporteerd in fase III-trials. Hoewel fase III-onderzoek van cruciaal belang is voor het vaststellen van de werkzaamheid van medicijnen en behandelingen, zijn gegevens uit de dagelijkse praktijk van grote toegevoegde waarde om de generaliseerbaarheid van resultaten van ipilimumab in de klinische praktijk te vergroten.

In de discussie wijzen de onderzoekers op een aantal verschillen tussen deze studie en eerdere fase III-trials, waaronder het hogere percentage patiënten met een normaal LDH-niveau (wat duidt op een betere selectie van patiënten), en nog belangrijker, het gebruik van ipilimumab in een latere periode toen ook nieuwe medicijnen (BRAF-remmers en anti-PD-1 behandeling) en combinaties van medicijnen beschikbaar waren. Vergeleken met de patiënten die deelnamen aan de trials, waren de patiënten in de huidige studie iets ouder (gemiddeld 58,4 versus 56,8 jaar) en hadden vaker te maken met hersenmetastasen (27 versus 11%).

Partners
Aan deze studie werkten mee onderzoekers en artsen van Leiden UMC, DICA, Erasmus School of Health Policy & Management, Erasmus Universiteit, Maastricht UMC, Zuyderland MC (Geleen, Heerlen), VUmc (Amsterdam), UMCU (Utrecht), Isala (Zwolle), NKI-AvL (Amsterdam), UMC Groningen, Radboudumc (Nijmegen), Erasmus MC Cancer Institute (Rotterdam), IKNL, Medisch Spectrum Twente (Enschede), MC Leeuwarden, Amphia Ziekenhuis (Breda) en Maxima MC (Veldhoven).

• Jochems A, Leeneman B, Franken MG, Schouwenburg MG, Aarts MJB, van Akkooi ACJ, van den Berkmortel FWPJ, van den Eertwegh AJM, Groenewegen G, de Groot JWB, Haanen JBAG, Hospers GAP, Kapiteijn E, Koornstra RH, Kruit WHJ, Louwman MWJ, Piersma D, van Rijn RS, Ten Tije AJ, Vreugdenhil G, Wouters MWJM, Uyl-de Groot CA, van der Hoeven KJM. ‘Real-world use, safety, and survival of ipilimumab in metastatic cutaneous melanoma in The Netherlands. Anticancer Drugs’. 2018 Apr 13.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl