Helft van longkankerpatiënten heeft gevorderde kanker bij diagnose
Jaarlijks overlijden meer dan 10.000 mensen in Nederland aan longkanker. De helft van de gevallen wordt pas ontdekt als er uitzaaiingen op afstand zijn. Door late diagnose is een operatie niet meer mogelijk en is de kans op overleving klein. De 5-jaarsoverleving van deze patiënten in stadium 4 is slechts drie procent. Daarom is er onderzoek gedaan naar screening met een CT-san bij mensen die lang hebben gerookt. De resultaten werden 25 september gepresenteerd bij de World Conference on Lung Cancer in Toronto. IKNL deelt naar aanleiding hiervan de overlevingscijfers per stadium bij diagnose op basis van de Nederlandse Kankerregistratie.
In 2004 startte de Nederlands-Belgische studie waarbij screening met CT-scans werd vergeleken met geen screening. Deze trial is genaamd de NELSON-studie. De studie werd gefinancierd door ZonMW en KWF. De resultaten voor wat betreft overleving zijn vanaf de World Conference on Long Cancer bekend gemaakt met een persbericht.
Screeningsadvies
In Europa zijn er nog geen landen met longkankerscreening. In de Verenigde Staten is wel een screeningsadvies voor longkanker. Dit advies is opgesteld naar aanleiding van eerder Amerikaans onderzoek. Deze Amerikaanse National Lung Screening Trialvergeleek screening met lage-dosis CT (Computer Tomografie) met screening met standaard X-thorax (röntgenfoto) bij mensen met een hoog risico op longkanker door hun rookgedrag.
In 2011 werden de resultaten van deze studie bekend. De longkankersterfte bleek in de groep die gescreend was met CT 20% lager dan in de groep die gescreend was met een röntgenfoto. Onder andere naar aanleiding van deze studie is het Amerikaanse screeningsadvies opgesteld: een jaarlijkse screening met CT-scan bij 55-80 jarigen met een rookgeschiedenis van minimaal 30 pakjesjaren. Pakjesjaren (pack year) staat voor het aantal jaren dat iemand gerookt heeft, maal het aantal pakjes per dag.
In Nederland bestaat nog geen advies om te screenen op longkanker. In Europees verband zijn wel randvoorwaarden gedefinieerd om te starten met screening. De effecten van screening op sterfte aan longkanker in Europa zijn echter nog onbekend. Daarom is de NELSON-studie naar longkankerscreening opgestart.
Studie naar nut van longkankerscreening
De NELSON-studie is het grootst lopende Europese longkanker CT screeningsonderzoek. Het doel van de studie is om vast te stellen:
1. of screenen op longkanker met multi-slice low-dose CT in een hoog risico groep leidt tot een afname in longkankersterfte van 25% of meer;
2. wat de effecten zijn op de kwaliteit van leven en op het stoppen met roken;
3. en wat de kosteneffectiviteit van longkankerscreening is.
Eerdere resultaten van deze studie toonden aan dat longkanker met CT-scans in een vroeg stadium gedetecteerd kan worden. De resultaten voor wat betreft sterfte en kwaliteit van leven zullen op het World Conference on Lung Cancer worden gedeeld. IKNL deelt graag alvast de achtergrondgegevens die relevant zijn voor deze studie.
Incidentie en sterfte longkanker
In 2016 werd 12.758 maal de diagnose longkanker gesteld, waarvan 7.156 bij mannen en 5.602 bij vrouwen. Deze gegevens worden vastgelegd in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), beheerd door IKNL. De NKR is een onafhankelijke bron van betrouwbare en relevante gegevens van alle patiënten met kanker, van diagnose tot eventueel overlijden, ongeacht de behandellocatie. Sinds 1989 bevat de NKR gegevens van patiënten uit heel Nederland.
Jaarlijks overlijden meer dan 10.000 mensen in Nederland aan longkanker (bron: CBS). In 2016 overleden 6.300 mannen en 4.391 vrouwen aan longkanker.
Stadium van longkanker bij diagnose
Het stadium van diagnose geeft de uitgebreidheid van de ziekte aan. Hoe hoger het stadium, hoe uitgebreider de ziekte. In Nederland is op het moment van diagnose bij de helft van de longkankerpatiënten sprake van uitzaaiingen op afstand (zie onderstaand figuur, bron: NKR). Deze gevorderde longkanker met uitzaaiingen wordt aangegeven als stadium 4.
Overleving naar stadium
De kans op overleving is veel hoger als de longkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt. De gemiddelde 5-jaarsoverleving bedraagt 17%. Voor patiënten met diagnose in stadium 1 is dit echter veel hoger (53%). Voor patiënten met gevorderde longkanker bij diagnose (stadium 4) is de 5-jaarsoverleving slechts drie procent (zie onderstaand figuur, bron: NKR).
Als longkanker vroeg wordt ontdekt (stadium 1 of 2) dan is curatieve chirurgie of radiotherapie vaak mogelijk. Dit biedt de beste kansen op overleving. Bij latere stadia is een operatie meestal niet meer mogelijk. Voorkeursbehandeling bij stadium 4 is chemotherapie, doelgerichte therapie of immuuntherapie. Meer informatie over behandelingen vindt u bij www.longkankernederland.nl/behandelingen en op www.kanker.nl.
Risicogroep
In 86% van de gevallen is longkanker het gevolg van roken. Mensen die 30 jaar hebben gerookt, hebben een aanzienlijk verhoogd risico op longkanker. In Nederland rookt 24% van de volwassenen, 29% van de mannen en 20% van de vrouwen, zie voor meer cijfers www.rokeninfo.nl. Screening op longkanker zou een mogelijkheid kunnen zijn voor een selectie van mensen op basis van leeftijd en het aantal (pakjes)jaren.
