Lokale toestemmingsprocedures zetten rem op klinisch onderzoek

Grote, gerandomiseerde trials die plaatsvinden in meerdere ziekenhuizen tegelijk, ondervinden in Nederland hinder door grote verschillen tussen lokale toestemmingsprocedures. Er is nog geen nationale agenda om dat te verbeteren. Dat stellen chirurgen, oncologen en onderzoekers van Erasmus MC, AMC en IKNL in een artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Dat er grote lokale verschillen bestaan in doorlooptijden en gevraagde documentatie was al bekend. Nieuw is dat er ook aanzienlijke verschillen zijn in onderzoekscontracten, in rekening gebrachte kosten en het al dan niet verplicht stellen van bepaalde certificeringen. 

De auteurs evalueerden de verschillen in lokale toestemmingsprocedures van twee multicentrische, gerandomiseerde trials (CHARISMA en CAIRO5) door middel van retrospectief beschrijvend onderzoek. Beide studies zijn geïnitieerd door de Dutch Colorectal Cancer Group (DCCG). De onderzoekers gingen na hoeveel tijd er verstreek tussen de goedkeuring door de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) en de uiteindelijke toestemming door de Raad van Bestuur (RvB). Ook inventariseerden ze het aantal en type van de aangeleverde documenten en de in rekening gebrachte kosten. 

Resultaten 
Uit de analyses blijkt dat de mediane doorlooptijd tussen goedkeuring door de METC en toestemming van de RvB 90 dagen bedroeg. De kortste doorlooptijd was 4 dagen; de langste 312 dagen. Het aantal gevraagde documenten varieerde per centrum tussen 6 tot 20. De in rekening gebrachte kosten varieerden tussen 0 tot 1.750 euro en de totale kosten voor alle procedures opgeteld bedroegen 8.575 euro. Een meerderheid van de centra bracht echter geen kosten in rekening. 

Eric van der Stok en collega’s concluderen dat er grote verschillen zijn in Nederland tussen lokale toestemmingsprocedures bij multicentrisch onderzoek en dat de doorlooptijd, vereiste documentatie en kosten onvoorspelbaar zijn. Volgens de auteurs is ‘grotere uniformiteit in deze procedures zeer wenselijk’. 

Commentaar
Prof. dr. E.J. Kuipers (maag-darm-leverarts in Erasmus MC) reageert in een commentaar in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde dat de toestemmingsprocedures voor klinisch, wetenschappelijk onderzoek eenvoudiger kunnen. Hij wijst hierbij op het grote belang van wetenschappelijk onderzoek dat onontbeerlijk is om hooggespecialiseerde zorg tot stand te brengen en verder te ontwikkelen. ‘Onderzoek is dus niet alleen iets van academische en topklinische ziekenhuizen. Het Nederlandse klinische onderzoekslandschap is sterk door de participatie van velen in de eerste, tweede en derde lijn. Het onderzoek wordt daarbij steeds vaker multicentrisch uitgevoerd.’

In dit verband wijst hij op het feit dat onderzoeksdossiers van multicentrische onderzoeken sinds 2012 worden beoordeeld door één METC. ‘Deze commissie betrekt ook de onderzoeksverklaringen van de beoogde deelnemende centra in haar oordeel om te garanderen dat er lokaal voldoende deskundigheid, bekwaamheid en geschikte faciliteiten aanwezig zijn. Nadat de METC het onderzoeksprotocol heeft goedgekeurd, dient het bestuur van iedere instelling goedkeuring te verlenen voor lokale uitvoering. Hierbij mag de lokale METC het elders goedgekeurde protocol niet opnieuw beoordelen’, aldus prof. Kuipers.

Doorlooptijd kan korter
Deze procedure biedt de gelegenheid beoordelingen sneller en uniformer te maken, en verlicht ook de taak van de METC’s. Dit vergt volgens prof. Kuipers niet meer dan een paar uur per protocol en een doorlooptijd van maximaal drie weken is reëel. ‘De studie van Van der Stok en collega’s laat zien dat dit helaas niet de standaardsituatie is. Een mediane doorlooptijd van drie maanden voor lokale beoordeling is teleurstellend, onnodig en uit balans met de gevraagde lokale inspanning. Het doet bovendien geen recht aan het belang van onderzoek voor alle betrokkenen.’ 

Deze korte blik in de keuken van lokale onderzoekscentra mag volgens prof. Kuipers aanleiding geven tot zelfreflectie en leidt hopelijk tot het kopiëren van ‘beste praktijken’. Transparantie over de gemiddelde doorlooptijd zou daarbij helpen, zodat onderzoekers van tevoren een afweging kunnen maken over het al dan niet laten participeren van een onderzoekscentrum. ‘Let wel, als onderzoekers centra met excessieve doorlooptijden gaan mijden, zal bij die centra de vraag afnemen om in onderzoek te participeren’. 
 

Gerelateerd nieuws

Tijdige integratie palliatieve zorg in álle domeinen reguliere zorg nodig

Promovendus Manon Boddaert over hoogwaardige palliatieve zorg voor iedereen

Het aantal mensen met een levensbedreigende ziekte in Nederland neemt toe. Voor al deze mensen is palliatieve zorg - die je krijgt als je weet dat je niet meer kunt genezen - van groot belang. Om hoogwaardige palliatieve zorg op het juiste moment, op de juiste plek en door de juiste zorgverlener te realiseren is tijdige integratie van palliatieve zorg in álle domeinen van reguliere zorg nodig. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van IKNL-onderzoeker Dr. Manon Boddaert, die hierop op 15 maart 2023 promoveerde. Het onderzoek geeft inzicht in de meerwaarde, beschikbaarheid én toegankelijkheid van palliatieve zorg in Nederland. Daarnaast beschrijft het de totstandkoming van het nationale Kwaliteitskader Palliatieve Zorg Nederland en presenteert het daaruit de essenties om zorgverleners te ondersteunen in het bieden van hoogwaardige palliatieve zorg. 

lees verder

Richtlijn Diarree in de palliatieve fase wordt herzien

Factsheet richtlijn diarree

De richtlijn Diarree in de palliatieve fase wordt herzien. Veel mensen in de palliatieve fase hebben last van diarree. Diarree is dunne ontlasting en duurt meestal kort, ook wel acute diarree. Houdt de diarree langer dan twee weken aan, dan is het chronische diarree. Daarnaast kan er nog sprake zijn van paradoxale diarree of overloopdiarree bij obstipatie: lekkage van dunne ontlasting langs een verstopping. Diarree gaat vaak gepaard met buikkrampen en schaamte. Ook is er kans op infecties en uitdroging. De huidige richtlijn Diarree in de palliatieve fase stamt uit 2010. Inmiddels hebben we meer kennis over dit onderwerp. Daarom wordt de richtlijn nu evidence based herzien door een multidisciplinaire werkgroep. IKNL is procesbegeleider bij het ontwikkelen en herzien van richtlijnen palliatieve zorg. 

 

lees verder