Gericht gebruik innovatieve geneesmiddelen biedt kansen bij gevorderde niet-kleincellige longkanker

Verbeterde 1-jaars overleving

In 2016 was 25% van de patiënten met uitgezaaide niet-kleincellige longkanker een jaar na diagnose nog in leven. Dit percentage steeg naar 37% in 2022. Deze toename is opmerkelijk, vooral omdat niet alle patiënten een tumorgerichte behandeling ondergaan. Sommige patiënten kiezen ervoor om geen behandeling te ondergaan, zijn te ziek, of overlijden snel na de diagnose. Het is aannemelijk dat de overleving onder patiënten die wel tumorgerichte behandelingen hebben gekregen, zoals immunotherapie of doelgerichte therapie, nog meer is toegenomen. Immunotherapie is beschikbaar sinds 2015 als tweedelijnsbehandeling en sinds 2017 als eerstelijnsbehandeling. Tussen 2020 en 2022 ontving ongeveer de helft van de patiënten met stadium IV niet-kleincellige longkanker en ongeveer 40% van de patiënten met stadium III een eerstelijnsbehandeling met immunotherapie of doelgerichte therapie, waarvan 86% immunotherapie kreeg.

Steeds vaker toegepast

Vooral jongere patiënten krijgen een initiële behandeling met immunotherapie. In de periode 2020-2022 ontving 52% van de 18-64-jarigen met stadium IV een dergelijke therapie, vergeleken met 27% van de 75-plussers. Patiënten die deze behandeling ondergaan zijn doorgaans relatief fit, aangezien immunotherapie vaak gecombineerd wordt met chemotherapie, wat aanzienlijke bijwerkingen kan veroorzaken. Echter, ook het aantal minder fitte patiënten dat immunotherapie krijgt, neemt langzaam toe. Wat betreft doelgerichte therapie zijn er weinig verschillen te zien tussen de leeftijdsgroepen.

Momenteel wordt een module toegevoegd aan de longkankerrichtlijnen om zorgverleners te ondersteunen bij het zorgvuldig beoordelen of een oudere patiënt in aanmerking komt voor behandeling. Het kan voorkomen dat een oudere patiënt, ondanks de leeftijd, toch fit genoeg is voor behandeling, terwijl hij of zij eerder op basis van leeftijd mogelijk werd uitgesloten. 

Studies naar gerichte inzet

Er lopen meerdere studies naar de dosering van immunotherapie en doelgerichte therapie. De Dedication 1-studie, bijvoorbeeld, onderzoekt of het middel pembrolizumab in een lagere dosering kan worden gegeven. Ook worden er nieuwe testen ontwikkeld om te voorspellen of immunotherapie bij een patiënt effectief zal zijn en wat de optimale dosering is. Daarnaast richten de aankomende DIDaC-studie en de ADAPT ALEC-studie (alectinib) zich op het verbeteren van toediening en dosering. Patiëntenvereniging Longkanker Nederland is betrokken bij deze studies, onder andere om patiënten te helpen een weloverwogen keuze te maken voor deelname aan dergelijke studies.

Naast klinische onderzoeken die kijken naar de balans tussen effectiviteit en kwaliteit van leven (met als bijkomend voordeel lagere kosten), is er ook de BijKanker-app beschikbaar voor longkankerpatiënten. In deze app kunnen patiënten hun bijwerkingen zelf monitoren, en wordt de behandelend zorgverlener gewaarschuwd als de bijwerkingen een bepaalde drempel overschrijden. Zo kunnen patiënt en zorgverlener samen tijdig ingrijpen, wat een positief effect heeft op de kwaliteit van leven van de patiënt. Dit blijkt uit een eerste studie naar het gebruik van de BijKanker-app onder longkankerpatiënten. Dit hulpmiddel is uiteindelijk bedoeld voor alle patiënten die behandeld worden voor kanker, maar is ook relevant voor patiënten die immunotherapie of doelgerichte therapie krijgen.

Immunotherapie en doelgerichte therapie bieden kansen voor patiënten met stadium III/IV niet-kleincellige longkanker, gezien de verbetering in overleving in de afgelopen jaren. De komende jaren zal er meer aandacht zijn voor gerichte inzet: het identificeren van patiënten die baat hebben bij deze middelen en het onderzoek naar de optimale dosering, met oog voor zowel effectiviteit als kwaliteit van leven, en het vermijden van onnodige kosten.