Chordotomie in de palliatieve fase: Stop de pijnprikkel
Erge pijn bij kanker kan in bepaalde gevallen in de palliatieve fase behandeld worden door een zenuwblokkade als pijnbehandeling. Een vorm hiervan is chordotomie, waarbij een zogeheten lange zenuwbaan in het ruggenmerg uit wordt geschakeld. De pijnprikkel bereikt daardoor de hersenen niet – en dus voelt de patiënt de pijn niet meer. Egbert Klarenbeek, anesthesioloog/pijnspecialist en kaderarts palliatieve zorg bij het Pijncentrum van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) wil graag meer bekendheid geven aan deze pijnbehandeling om de aanzienlijke groep patiënten te helpen bij wie de gebruikelijke pijnbestrijding niet goed werkt.
Pijnbehandeling in de palliatieve fase
De pijnbehandeling waar we het hier over hebben, heet chordotomie. Het is een van de mogelijke zenuwblokkades bij pijn bij kanker. Chordotomie is een palliatieve behandeling die gegeven wordt bij een levensverwachting van 1 tot 2 jaar. Het is alleen zinvol bij pijn aan één kant van het lichaam, omdat een zenuwbaan de pijnprikkels van één kant doorgeeft (Richtlijn Pijn bij kanker). Chordotomie is vooral aangewezen voor patiënten bij wie de gebruikelijke pijnbestrijding – vaak met versuffende opiaten – niet goed werkt en/of overmatig veel verlies van kwaliteit van leven met zich meebrengt.
Bij bewustzijn
Klarenbeek is niet de enige die deze behandeling aanbiedt, maar zijn aanpak is wel uniek. Bij hem wordt de patiënt alleen plaatselijk verdoofd en blijft helder wakker. “De patiënt moet volledig alert zijn en alles precies kunnen voelen, zodat hij of zij mij kan leiden. We oefenen dat een dag van tevoren ook, zodat de patiënt kan wennen aan de situatie en de behandeling met minder stress zal ondergaan. Maar belangrijker nog is dat we wederzijds de communicatie op elkaar afstemmen, zodat ik straks zeker weet dat de naald op de goeie plek zit.”
Met een naald zoekt de arts de juiste zenuwbaan in het ruggenmerg en schakelt die uit door de punt van de naald te verhitten. Zo wordt de pijnprikkel geblokkeerd. Egbert Klarenbeek voert deze behandeling in het pijncentrum van het UMCG regelmatig uit. Hij heeft een unieke aanpak ontwikkeld waarmee hij zeer gericht te werk kan gaan. De patiënt is tijdens de behandeling volledig bij bewustzijn en stuurt Klarenbeek terwijl die de juiste plek opzoekt. De pijnspecialist kan daardoor heel precies mikken en bijkomende schade vermijden. Ook de techniek gaat steeds vooruit, met als nieuwste ontwikkeling dat er een camera in de punt van de naald is ingebouwd, waarmee nog preciezer kan worden gewerkt.
Behalve de pijnprikkel verdwijnt ook het gevoel voor koud en warm aan de desbetreffende kant van het lichaam. Andere zintuiglijke ervaringen blijven gewoon intact, zoals de tastzin. “Het is heel veilig”, zegt Klarenbeek. “Bij de 139 patiënten die ik totnogtoe heb behandeld, is er nog maar één keer een patiënt geweest die als gevolg van de behandeling schade heeft opgelopen, in de vorm van krachtsverlies in een arm.” Op dit moment wordt er een internationale database opgezet om meer evidence te verzamelen over de resultaten en bijwerkingen van chordotomie.
Pijn slokt zo veel energie op.
Betrokken
Klarenbeek houdt zich vrijwel uitsluitend bezig met pijnbestrijding bij patiënten met kanker in de palliatieve fase. Een dankbaar vak, zegt hij. “Lijden door pijn is existentieel. Pijn slokt zo veel energie op… dan is er weinig energie meer over om goed om te gaan met de situatie. En je kunt pijn niet wegdenken, wat weleens gezegd wordt, het is een directe waarneming.” Klarenbeek heeft al veel patiënten van hun pijn af kunnen helpen. Ook na de behandeling houdt hij contact, teken van zijn grote betrokkenheid. “Ik zeg altijd: ik ben nu tot het eind van je leven jouw pijndokter.”
Podcast
Beluister hier de podcast van het UMCG met Egbert Klarenbeek en zijn patiënt Gerrit Meijer. Meijer werd met chordotomie verlost van ernstige pijn. Hij kon daardoor ook stoppen met versuffende pijnstillers en herwon veel kwaliteit van leven.
