Beweging in kankerzorg! Oratie van prof. Anne May
Sporten is goed voor iedereen, dat weten we inmiddels wel. Waarom is er dan nog verder onderzoek nodig? Die vraag krijgt hoogleraar prof. Anne May van het UMC Utrecht wel vaker. Ze onderzoekt hoe bewegen tijdens en na kanker helpt om zo goed mogelijk te herstellen van de ziekte. Op 7 juli hield May haar langverwachte oratie.
'Bewegen bij kanker helpt enorm om allerlei klachten van de ziekte en de behandeling te verlichten,' stelt May. Ze is al bijna 20 jaar werkzaam in het UMC Utrecht als beweegonderzoeker. In 2019 werd ze benoemd tot hoogleraar Klinische epidemiologie van het leven met en na kanker.
'Inmiddels zijn er wereldwijd al honderden onderzoeken gedaan naar het effect van lichaamsbeweging en sporten, tijdens én na de behandeling. We hebben nu wetenschappelijk bewijs dat lichaamsbeweging mensen met kanker helpt om zich minder moe, angstig en somber te voelen, en om na de behandeling zo goed mogelijk te herstellen. Ook heeft bewegen een positieve invloed op je vermogen tot nadenken, en om problemen met het geheugen en de concentratie na chemotherapie te verminderen.
Er zijn zelfs aanwijzingen dat beweging tijdens de behandeling de overleving van kanker kan verbeteren. Bij een groep patiënten met uitgezaaide darmkanker hebben we gezien dat mensen die zich aan de beweegadviezen hielden, langer overleefden dan mensen die dat niet deden,' aldus May.
De vergoeding van beweegzorg moet beter
Ondanks het bewijs dat bewegen bij kanker een positief effect heeft, kan niet iedere patiënt standaard aan een beweegprogramma deelnemen, omdat beweegzorg nog niet via het basispakket wordt vergoed. May: ‘Ik betreur het dat ons zorgsysteem voornamelijk kosten vergoedt die bij de behandelaar zelf liggen, en we niet kijken naar het grotere geheel. Bij beweegzorg is duidelijk gebleken dat de kosten van de beweegprogramma’s opwegen tegen een betere gezondheid, minder kosten in de nabehandeling en een groot maatschappelijk nut hebben.’
“Mijn doel is dat beweegzorg standaard en vergoede zorg is, in elke lijn van ons zorgsysteem”
Beweegprogramma’s op maat
'Beweegprogramma’s zijn nu nog heel generiek, en we weten nog weinig wat het meest optimale programma is. Naast de eigenschappen van de patiënt, de soort kanker en de behandeling, kan het meest optimale programma ook per soort bijwerking verschillen. Dat gaan we de komende jaren uitzoeken. We zullen gaan van one size fits all naar geïndividualiseerde beweegprogramma’s, zodat elke patiënt zijn of haar meest effectieve programma krijgt aangeboden,' stelt May.
Bewustzijn bij zorgverleners over beweegzorg
‘Slechts 1 op de 4 mensen met kanker die beweegzorg nodig hebben, maakt hier gebruik van. Naast de financiële drempels geven patiënten aan dat ze informatie missen, niet altijd gemotiveerd zijn en soms ook niet durven te bewegen tijdens de behandeling. Daarom is het cruciaal dat zorgverleners meer kennis en bewustzijn krijgen over de mogelijkheden van beweegzorg. In de spreekkamer zou het onderwerp bewegen standaard aan de orde moeten komen. Patiënten gaan trainen als hun behandelaar het voorstelt. Mijn doel is dat beweegzorg standaard en vergoede zorg is, in elke lijn van ons zorgsysteem’, aldus May.
Verwijsgids Kanker
In de Verwijsgids Kanker zijn er oncologiefysiotherapeuten en fysiotherapeuten (Fitheid bij kanker) in de buurt te vinden, waar patiënten naar verwezen kunnen worden voor beweegzorg. Zij zijn opgeleid om training te geven aan mensen tijdens of na de medische behandeling. Zij weten wat kanker en de medische behandeling(en) met het lichaam en de conditie doen en tegen welke beperkingen patiënten kunnen aanlopen. Daardoor kunnen zij goed inschatten wanneer het goed is om een tandje bij te zetten, of juist gas terug te nemen. Ook adviseren zij of er meer nodig is dan alleen werken aan de fysieke fitheid.
De Taskforce Cancer Survivorship Care voert al jarenlang lobby voor vergoede beweegzorg vanuit de eerste lijn via het Nationaal Actieplan Kanker & Leven.
