5-fluorouracil crème meest kosteneffectieve behandeling voor multipele actinische keratosen
Tot voor kort was er geen consensus over de meest effectieve behandeling van multipele actinische keratosen. Maud Jansen en collega’s van het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ toonden middels een gerandomiseerd multicenter onderzoek aan dat 5% 5-fluorouracil de meest effectieve veldbehandeling is in vergelijking met 5% imiquimod-crème, MAL-fotodynamische therapie en 0.015% ingenolmebutaatgel.
Voor de behandeling van AK is er een groot arsenaal aan behandelingen, die grofweg opgesplitst kunnen worden in twee groepen: behandeling van individuele laesies en veldbehandelingen. Voor het behandelen van individuele laesies is cryotherapie de meest toegepaste behandeling. Bij multipele laesies is een zogeheten veldbehandeling geschikter, waarbij meerdere laesies in een keer behandeld kunnen worden. Er zijn diverse veldbehandelingen met verschillen in behandelduur, behandelsetting (intramurale of thuisbehandeling), kosten en bijwerkingen, maar in de nationale en internationale richtlijnen werd tot dusver geen therapie van eerste keus aangegeven. Daarom startten Maud Jansen en collega’s van het Maastricht UMC+ een onderzoek naar de meest effectieve veldbehandeling.
Studie-opzet
De onderzoekers voerden een prospectief gerandomiseerd onderzoek uit in meerdere centra, waarbij de vier meest voorgeschreven veldbehandelingen (5% 5-fluorouracilcrème, 5% imiquimodcrème, MAL-PDT en 0.015% ingenolmebutaatgel) met elkaar vergeleken werden. Deze studie vond plaats op de afdeling Dermatologie van het Maastricht UMC+, Catharina Ziekenhuis Eindhoven, Zuyderland Medisch Centrum en VieCuri Medisch Centrum.
Patiënten werden geïncludeerd als zij 18 jaar en ouder waren met 5 of meer klinisch gediagnosticeerde actinische keratosen op 25-100 cm2 in het hoofd-halsgebied. Exclusiecriteria waren eerdere behandeling van actinische keratosen in het doelgebied, gebruik van systemische retinoïden of systemische immunosuppressiva in de 3 maanden vóór de inclusie, vermoeden van een maligniteit in het doelgebied, porfyrie (stofwisselingsaandoening), allergie voor een van de toegepaste behandelingen, zwangerschap of het geven van borstvoeding, of een erfelijke vorm van huidkanker.
Patiënten kregen willekeurig één van de behandelingen toegewezen: 5% 5-fluorouracilcrème (2 keer per dag gedurende 4 weken), 5% imiquimod-crème (3 dagen per week (ma-wo-vrij) gedurende 4 weken), methylaminolevulinaat(MAL-)fotodynamische therapie (PDT) (één sessie) of 0.015% ingenolmebutaatgel (3 achtereenvolgende dagen). De primaire uitkomstmaat van de studie was de proportie patiënten met een afname van 75% of meer van het aantal AK’s 12 maanden na behandeling ten opzichte van het begin van de studie.
Resultaten
In de periode november 2014 tot en met maart 2017 werden 624 patiënten geïncludeerd in de studie, van wie er 247 afkomstig waren uit het Maastricht UMC+, 176 uit het Catharina Ziekenhuis, 108 uit het VieCuri Medisch Centrum en 93 uit het Zuyderland Medisch Centrum.
Twaalf maanden na behandeling vonden de onderzoekers dat 5-fluorouracilcrème de meest effectieve behandeling was met een behandelsucces van 74.7%. Het behandelsucces van imiquimod, PDT en ingenolmebutate-gel was significant lager met 53.9%, 37.7%, en 28.9%, respectievelijk.
Secundaire uitkomstmaten
De bekende bijwerkingen (roodheid, korstvorming, erosies, jeuk, et cetera) waren vergelijkbaar tussen de vier behandelgroepen. Pijn werd vaker gerapporteerd na behandeling middels fotodynamische therapie. Er traden geen ernstige bijwerkingen op die gerelateerd waren aan de studiemedicatie. De therapietrouw was het hoogst in de groep die behandeld werd met ingenolmebutaat (98.7%). De patiënttevredenheid en de toename in gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven waren het hoogst in de 5-fluorouracil groep. Een goed tot uitstekend cosmetisch resultaat werd vaker behaald met PDT en ingenolmebutaatgel 0.015% (96.6 en 95.1%, respectievelijk) vergeleken met 90.3% en 89.7% in de 5-fluorouracil- en imiquimodgroep, respectievelijk.
Kosteneffectiviteit
Naast de effectiviteit van de behandeling, werd ook onderzocht welke van de meest voorgeschreven veldbehandelingen de meest kosteneffectieve therapie is. Dit werd gedaan door middel van een economische evaluatie vanuit een gezondheidsperspectief, waarbij het daadwerkelijke middelenverbruik werd gemeten. Alle voorbehandelingskosten, behandelkosten en kosten voor nabehandeling werden verzameld. De onderzoekers vonden dat de totale gemiddelde kosten voor 5-fluorouracil significant lager waren (€ 433 totaal), vergeleken met € 728, € 775 en € 1621 voor respectievelijk imiquimod, ingenolmebutaat en MAL-PDT.
Conclusie en aanbevelingen
De resultaten toonden aan dat 5% 5-fluorouracil de meest effectieve behandeling was voor multipele actinische keratosen in het hoofd-halsgebied, in vergelijking met de andere behandelingen, 12 maanden na behandeling,. 5-fluorouracil was ook kostenbesparend in vergelijking met andere behandelingen. Daarom kan 5% 5-fluorouracilcrème beschouwd worden als de veldbehandeling van eerste keuze voor actinische keratosen in het hoofdhalsgebied, aldus de onderzoekers.
Referenties
- Jansen MHE, Kessels JPHM, Nelemans PJ, Kouloubis N, Arits AHMM, van Pelt HPA, et al. Randomized Trial of Four Treatment Approaches for Actinic Keratosis. New England Journal of Medicine. 2019;380(10):935-46.
- Jansen MHE, Kessels J, Merks I, Nelemans PJ, Kelleners-Smeets NWJ, Mosterd K, et al. A trial-based cost-effectiveness analysis of topical 5-fluorouracil vs. imiquimod vs. ingenol mebutate vs. methyl aminolaevulinate conventional photodynamic therapy for the treatment of actinic keratosis in the head and neck area performed in the Netherlands. The British journal of dermatology. 2020.
