Relatie tussen volume en overleving bij uitgezaaide alvleesklierkanker

Hoog volume centra
De onderzoekers identificeerden in de databank van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) alle patiënten die tussen 2007 en 2011 bekend waren met gemetastaseerde alvleesklierkanker. Daarnaast werden er drie typen  hoog-volume centra gedefinieerd, namelijk:

1. Hoog-volume incidentiecentrum gebaseerd op het aantal patiënten dat gediagnosticeerd werd met gemetastaseerde alvleesklierkanker. Dertien ziekenhuizen vielen in de categorie incidentiecentrum.

2. Hoog-volume behandelcentrum (zeven ziekenhuizen) op basis van het aantal patiënten met gemetastaseerde alvleesklierkanker die palliatieve chemotherapie kregen.

3. Hoog-volume chirurgisch centrum (vier ziekenhuizen) op basis van het aantal resecties van in opzet curatieve behandeling van alvleesklierkanker.

Eén ziekenhuis voldeed aan alle drie bovenstaande definities, terwijl vier hoog-volume incidentiecentra ook onder de categorie hoog-volume behandelcentrum vielen. Onafhankelijke voorspellers voor de toediening van palliatieve chemotherapie werden geëvalueerd door middel van logistische regressie-analyse. Verder werd het multivariabele Cox-model gebruikt om de impact van de diagnose en behandeling in centra met een hoog volume te beoordelen op de overleving.

Vergelijking centra met hoog volume
In totaal identificeerden de onderzoekers 5.385 patiënten met gemetastaseerde alvleesklierkanker van wie 24% met palliatieve systeemtherapie behandeld werden. Behandeling met palliatieve systeemtherapie in een hoog-volume behandelcentrum hing samen met een verbeterde overleving (HR 0,76, 95% CI 0,67-0,87). Ook alle patiënten met gemetastaseerde alvleesklierkanker die gediagnostiseerd waren in een hoog-volume chirurgisch centrum hadden een betere overleving (HR 0,74, 95% CI 0,66-0,83). Verder stelden de onderzoekers vast dat palliatieve systeemtherapie niet vaker werd verstrekt in hoog-volume incidentiecentra of hoog-volume chirurgische centra.

Conclusie en discussie
Nadia Haj Mohammad en collega’s concluderen dat ziekenhuisvolume op basis van palliatieve systeemtherapie bij gemetastaseerde alvleesklierkanker samenhangt met een verbeterde overleving van deze patiënten. Mogelijk bestaat de relatie tussen volume en uitkomst, zoals beschreven voor pancreaschirurgie, dus ook voor de medisch oncologische behandeling van patiënten met alvleesklierkanker.

In de discussie geven de onderzoekers aan dat deze bevindingen met enige zorgvuldigheid geïnterpreteerd dienen te worden, omdat het hier gaat om een population-based onderzoek waarin zeer gedetailleerde informatie over patiëntkarakteristieken ontbreekt. Daardoor kan eventuele ‘selection-bias’ niet worden uitgesloten. In chirurgische centra met een hoog volume kan bijvoorbeeld sprake zijn van selectie van patiënten met een beperkt uitgezaaide tumor.

Een deel van deze patiënten kan aanvankelijk zijn beschouwd als resectabel, terwijl tijdens exploratieve laparotomie is vastgesteld dat het om een irresectabele ziekte gaat, bijvoorbeeld door aanwezigheid van kleine, peritoneale metastasen. Ook selectie van jongere, fittere patiënten is niet uitgesloten. Om deze en andere redenen kunnen aan de hand van deze studie nog geen definitieve conclusies worden getrokken over de beste klinische praktijk aan de hand van een behandelvolume.

• Haj Mohammad N, Bernards N, Besselink MG, Busch OR, Wilmink JW, Creemers GJ, De Hingh IH, Lemmens VE, van Laarhoven HW: ‘Volume matters in the systemic treatment of metastatic pancreatic cancer: a population-based study in the Netherlands’.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl