Peter Huijgens: 'Bestrijden van kanker, dat doe je nooit alleen'

Verrast was hij zeker toen hij vernam dat hij voorgedragen was voor deze eervolle prijs. Maar meteen daarna overheerste ook een gevoel van ingetogenheid. Want het bestrijden van kanker, dat doe je nooit alleen. Samenwerken, het vormen van een netwerk, is van cruciaal belang voor het welslagen. Dat bleek ook wel uit Huijgens’ afscheidsrede aan het VUmc, waar hij maar liefst veertig jaar (lange tijd als hoofd van de afdeling hematologie) werkzaam was. In die jaren bouwde hij deze tak van zorg uit tot een volwaardig specialisme. Naast een inhoudelijke visie op (de geschiedenis van) het vakgebied en het grotere zorgveld, bestond zijn rede met de toepasselijke titel 'Veel klein maakt groot' dan ook voornamelijk uit een reeks van bedankjes en namen van mensen zonder wie hij niet de netwerker had kunnen zijn, die hij is.

Verbindingen leggen 
‘Ik vind het ontzettend leuk dat ik deze prijs in ontvangst mag nemen’, aldus Peter Huijgens die erom bekend staat altijd vanuit het belang van het geheel te handelen en niet zijn eigen belang voorop te stellen. ‘Patiënten vinden mij misschien een hele goede dokter of arts-assistenten een hele goede docent. Maar ik vind mijzelf niet per sé de beste hematoloog. Je moet weten waar je kracht ligt. Waar ik zelf vind dat ik goed in ben, is in het smeden van samenwerkingsverbanden. Leuk dat een ander dat nu ook eens vindt. Ik kan het echter niet alleen. Als er bijvoorbeeld niet 24 uur per dag een verpleegkundige aan mijn bed staat, overleeft geen enkele patiënt het. En je geeft leiding bij de gratie van diegenen die je leiding willen ontvangen.’

Menselijkheid
Naast het uitbouwen van de hematologie aan het VUmc opereerde hij ook in vele samenwerkingsverbanden op nationaal niveau. Zo was Huijgens lange tijd voorzitter van de stichting Hemato-Oncologie voor Volwassenen Nederland (HOVON), waarbij hij nadrukkelijk de samenwerking met zorgverzekeraars en farmacie opzocht. Daarnaast  werkte Huijgens ook jarenlang als hoogleraar. Inmiddels staat hij al ruim twee jaar aan het roer van IKNL waar hij wederom zijn kracht als netwerker inzet. IKNL treedt vooral op als facilitator voor zorgverleners maar als het aan Huijgens ligt ‘met een sterk inhoudelijke bijdrage en een duidelijk eigen stem’. 

Maar bovenal staat hij bekend als arts, één die het niet schuwt om ook zijn menselijke kant te laten zien. De recente discussie waarbij de vraag centraal stond of een dokter zijn emoties mag laten zien, is wat hem betreft een non-issue. ‘Je pakt een patiënt wél vast, geeft een knuffel bij slecht nieuws of een moeilijk moment. En hoeveel verpleegkundigen hebben wel niet op mijn shirt uitgehuild. Hoe vaak heb ik zelf niet in de keuken van de afdeling gestaan om even naar buiten te kijken en mijn emoties de vrije loop te laten. Een afdeling waar de emotie niet te zien is…daar moet je geen doodzieke mensen verplegen. Ik begrijp dan ook niets van de uitdrukking “je moet je werk niet mee naar huis nemen”. Mijn ega Jeanine en ik hebben elkaar daarmee dagelijks lastig gevallen. Anders hadden we het niet bij elkaar uitgehouden.’ 

Primaire tumor onbekend
Het geldbedrag van 50.000 euro wil Huijgens graag besteden aan verder onderzoek naar de diagnose ‘primaire tumor onbekend’ (PTO). Ieder jaar krijgen 2.000 patiënten (één op de vijftig) hiermee te maken. PTO staat daarmee zelfs in de top tien van kanker. Deze patiënten krijgen de boodschap uitgezaaide kanker te hebben terwijl de bron (de primaire lokalisatie) van de kanker onbekend blijft. ‘Dan heb je een beroerde prognose’, aldus Huijgens. 

‘Als je de kanker niet goed kunt etiketteren, dan is de prognose altijd slecht. Acute leukemie kent bijvoorbeeld 32 verschillende verschijningsvormen. Als je het dan niet weet, is de prognose al beroerd. Maar bij PTO is dat helemaal het geval.’ Twee op de drie patiënten blijft onbehandeld. De helft van de patiënten overlijdt binnen twee maanden en de overleving na één jaar is nog geen 20%. Daarmee heeft deze groep één van de slechtste kansen op overleving van alle vormen van kanker in Nederland. ‘Vandaar dat nader onderzoek noodzakelijk is. Het inzetten van een epidemioloog middels een promotietraject zou bijvoorbeeld een zinvolle besteding zijn.’

• Meer informatie: PTO-onderzoek met Muntendamprijs (PDF)

Toevertrouwen
Samenwerken als primaire bron van succes. Huijgens blijft er mee doorgaan. Is het niet binnen IKNL, dan binnen één van zijn andere nevenfuncties. En dat alles gestoeld op vertrouwen, empathie en respect. Zoals ook zo mooi opgetekend in de al eerder aangehaalde rede:  ‘Een mens valt, als hij de diagnose kanker krijgt, per acuut in een diep dal. En in de hematologie is er dan vaak een pad uit dat dal. Smal, bochtig, met stekels aan de kant. Dat kun je alleen samen bewandelen. En als de ziekte niet toestaat weer op de top te komen, dan moet het pad naar het eind eveneens samen worden doorlopen. Want ook zo’n laatste pad is smal en moeilijk. Gezondheidszorg zou alleen bedreven moeten worden door teams die met alle respect, het bijzonder vinden dat zieke mensen zich aan hen toevertrouwen. En die teams zouden moeten weten dat zij elke dag van zieke mensen leren.’

Prof. dr. P. Muntendamprijs
De prof. dr. P. Muntendamprijs gaat elk jaar naar een persoon met bijzondere verdiensten op het gebied van kankerbestrijding in Nederland. Wetenschappers, artsen, verpleegkundigen, mensen werkzaam in de psychosociale zorg, vrijwilligers bij kankerpatiëntenverenigingen – iedereen die zich bezighoudt met kanker en kankerbestrijding in Nederland kan een kandidaat voordragen. 

De onderscheiding bestaat uit een oorkonde en een bronzen penning. Daarnaast mag de winnaar, in overleg met het bestuur van KWF Kankerbestrijding, een bedrag van 50.000 euro bestemmen voor een doel binnen de kankerbestrijding.  Eerdere prijswinnaars waren onder anderen prof. dr. Jan Willem Coebergh, prof. dr. Liesbeth de Vries, Lide van der Vegt, prof.dr. Wolter Oosterhuis en mevrouw dr. Els Borst-Eilers.

• Zie ook: Peter Huijgens krijgt KWF-Muntendamprijs