Vaker diagnose uitgezaaide prostaatkanker sinds gebruik PSMA-PET/CT-scan
*De PSMA-PET/CT-scan is een nauwkeurigere beeldvormingstechniek die uitzaaiingen of terugkeer van prostaatkanker eerder zichtbaar maakt dan conventionele beeldvormingstechnieken zoals CT, MRI of een botscan. Bij dit onderzoek worden prostaat-specifiek membraanantigeen (PSMA)-gerichte tracers gebruikt die al bij hele lage PSA-waarden uitzaaiingen of teruggekeerde ziekte kunnen detecteren.
Stadiumverschuiving door betere detectie
De onderzoekers namen de gegevens van 171.339 mannen onder de loep die tussen 2010 en 2023 de diagnose prostaatkanker kregen. Dit is de periode waarin steeds meer mannen een PSMA-PET/CT-scan kregen. De geleidelijke maar duidelijke verschuiving in diagnoses van niet-uitgezaaide prostaatkanker naar diagnoses met uitzaaiingen is zichtbaar in de gestandaardiseerde incidentie (de ESR, die corrigeert voor leeftijd en bevolkingsgroei). In de studieperiode nam de ESR voor lymfeklierpositieve prostaatkanker toe van 6 naar 11 per 100.000 mannen. Tegelijkertijd steeg de ESR van prostaatkanker met uitzaaiingen op afstand van 25 naar 35 per 100.000 mannen.
Meer palliatieve behandeling bij diagnose
De stadiumverschuiving lijkt invloed te hebben op de behandeling van mannen met prostaatkanker. Het aandeel patiënten dat direct na diagnose een systemische behandeling kreeg, zoals hormoontherapie (al dan niet gecombineerd met chemotherapie of radiotherapie) nam toe. Tegelijkertijd nam het aantal patiënten dat uitsluitend behandeld werd met een operatie of radiotherapie af.
Waarschijnlijk heeft de introductie van de PSMA-PET/CT-scan ervoor heeft gezorgd dat artsen de uitgebreidheid van de ziekte beter kunnen vaststellen, waardoor mannen vaker een passende behandeling krijgen.
Betere detectie of overbehandeling?
Sinds 2019 adviseert de Nederlandse prostaatkankerrichtlijn om een PSMA-PET/CT-scan te doen bij een vermoeden op uitzaaiingen. Hoewel het gebruik van PSMA-PET/CT bijdraagt aan een nauwkeuriger inschatting van het ziektestadium, kan betere detectie ook leiden tot overbehandeling of juist onderbehandeling. Dat laatste kan gebeuren als patiënten op basis van beperkte uitzaaiingen worden uitgesloten van curatieve behandelingen.
Om zulke effecten (op ziekteverloop, overleving en de kwaliteit van leven) beter in beeld te krijgen, is volgens de onderzoekers aanvullend onderzoek nodig. Een voorbeeld hiervan is het ADMINISTRATE-onderzoeksproject. Daarin staat het evalueren van de klinische impact van nieuwe beeldvormingstechnieken bij prostaatkanker, waaronder de PSMA-PET/CT-scan, centraal.
Over de studie
De gegevens komen uit de Nederlandse Kankerregistratie, beheerd door IKNL. Omdat de gebruikte registratie geen directe informatie bevat over welke beeldvorming werd toegepast, gebruikten de onderzoekers het jaartal van diagnose als proxy voor beschikbaarheid van de PSMA-PET/CT-scan.
Meer informatie
Vraag de volledige publicatie op via bibliotheek@iknl.nl of lees de publicatie online: Heesterman, B. L., Peters, M., Oprea-Lager, D. E., Braat, A. J. A. T., Schoots, I. G., Loeff, C. C., ... & Eppinga, W. S. C. (2025). Increased incidence of primary metastatic prostate cancer in the era of PSMA PET/CT: a population-based analysis. European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging, 1-12.
Voor vragen over deze studie kunt u contact opnemen met Berdine Heesterman, senior onderzoeker.
