Chemotherapie voor vrouwen met eierstokkanker vaak te belastend
Voor vrouwen met eierstokkanker (of: ovariumcarcinoom) in een hoog stadium blijkt chemotherapie in veel gevallen moeilijk vol te houden. Bij 54% van de patiënten tussen 2015 en 2021 moest de behandeling tussentijds worden aangepast. In 38% van de gevallen ging het om een dosisreductie, 24% kreeg een tijdelijke onderbreking en 9% moest het aantal chemokuren verminderen. Vaak ging het om een combinatie van deze aanpassingen. De voornaamste redenen voor de aanpassingen waren hematologische toxiciteit (zoals een te laag aantal bloedcellen) en neurologische klachten (zoals tintelingen, pijn of krachtsverlies in handen en voeten). Dosisaanpassingen of onderbrekingen hebben geen negatief effect op de overleving; een vermindering van het aantal kuren wél. Deze resultaten in het rapport zijn onderdeel van het proefschrift van Sherin Said (verdediging 22 september in Nijmegen) op de behandeling van vrouwen met gevorderd stadium eierstokkanker.
Maaike van der Aa, hoofdonderzoeker bij IKNL en copromotor van Said: “De artsen houden zich bij het behandelplan aan de richtlijnen, en kijken vervolgens uiteraard naar het individu om de beste behandeling te bepalen. Deze cijfers kunnen een aanknopingspunt vormen voor vervolgonderzoek: zijn die zware behandelingen eigenlijk wel altijd nodig?”
Meer interregionale samenwerking voor beste zorg
De behandeling en uitkomsten bij eierstokkanker verschillen per regio. Zo varieert het percentage vrouwen waarbij de ziekte binnen drie jaar terugkeert van 64% tot 80%, afhankelijk van waar zij behandeld zijn.* Hans Wenzel, senior onderzoeker bij IKNL: “Het is belangrijk om regionale variatie te onderzoeken, bespreekbaar te maken en factoren te bepalen die de verschillen kunnen verklaren. Dat doen we bijvoorbeeld al door (in samenwerking met DICA) binnen de regio’s rapportages te presenteren in multidisciplinaire tumorwerkgroepen. Maar daarnaast kunnen we de regio-overstijgende samenwerking intensiveren. Zo kunnen we verbeterpunten signaleren en bevorderen dat iedere vrouw in Nederland met eierstokkanker hoogwaardige zorg krijgt.
Kwaliteit van leven onder druk
Veel vrouwen ervaren ook na de behandeling voor eierstokkanker blijvende klachten die hun dagelijks functioneren beïnvloeden. Meer dan 40% kampt met vermoeidheid, ruim 25% met neuropathie (zoals zenuwpijn en tintelingen aan handen en/of voeten) en bijna een kwart met angstklachten. Daarnaast worden problemen met intimiteit en seksualiteit vaak genoemd. Anne van Altena, gynaecologisch oncoloog bij het Radboudumc: “De cijfers onderstrepen wat wij al jaren horen van vrouwen: de behandeling van eierstokkanker is intensief en heeft blijvende gevolgen. Veel patiënten ervaren dat het niet alleen fysiek zwaar is, maar ook mentaal ingrijpend. De bijwerkingen zoals zenuwpijn of extreme vermoeidheid kunnen een langdurige impact hebben op hun dagelijks leven. Als arts moet er voldoende aandacht zijn voor dit aspect. En zoals Sherin Said ook aangeeft in haar proefschrift is een individuele afstemming van de behandeling steeds belangrijker.”
Overleving gaat heel langzaam vooruit
Eierstokkanker is de tweede meest voorkomende gynaecologische kanker en staat in Europa op de vijfde plaats van tumorsoorten waaraan de meeste vrouwen doodgaan. Dat komt doordat de ziekte pas laat klachten geeft, wat ervoor zorgt dat bij 83% van de patiënten de ziekte in een gevorderd stadium wordt vastgesteld. Hierdoor is de ziekte moeilijk te genezen. Van der Aa: “Dat betekent dat een tweesporenbeleid van belang is: kijken wat er nog mogelijk is met behandelingen, maar ook tijdig starten met de inzet van palliatieve zorg. Dus aandacht voor behoeften, proactieve zorgplanning en zeker ook kwaliteit van leven.” De vijfjaarsoverleving voor vrouwen met hoog stadium eierstokkanker is 23%. De laatste decennia is er vooruitgang, maar het gaat erg langzaam. Op dit moment is bijna 40 procent van alle vrouwen met eierstokkanker na vijf jaar nog in leven, in 1990 was dat percentage 32 procent.
* In verband met de beschikbaarheid van data over het optreden van recidieven zijn niet alle regio's opgenomen in deze percentages.
Het volledige rapport Eierstokkanker in Nederland 2025 – Trends en cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie is beschikbaar via de site van IKNL. Bekijk meer landelijke cijfers en informatie over eierstokkanker. Patiëntinformatie staat op kanker.nl.
Voor pers: neem voor meer informatie, data, grafieken en interviewverzoeken, contact op met Marjon Kranenbarg, persvoorlichter bij IKNL (06 14717424).
