Vrouwen met diabetes hebben hoger risico op obesitasgerelateerde kanker

Zowel diabetes als obesitas zijn risicofactoren voor de ontwikkeling van aan obesitasgerelateerde kanker (voornamelijk borst-, prostaat- en colorectale kanker) bij patiënten met diabetes type 2. Binnen de totale bevolking hebben vrouwen een lager risico op aan obesitasgerelateerde kanker dan mannen. Eerdere studies naar cardiovasculaire aandoeningen hebben aangetoond dat diabetes type 2 het lager risico op cardiovasculaire aandoeningen bij vrouwen in de algemene bevolking elimineert in vergelijking met mannen. Het is onduidelijk of hetzelfde zou kunnen gelden voor aan obesitasgerelateerde kanker. In deze studie is daarom onderzoek gedaan naar verschillen in obesitasgerelateerde kankerincidentie bij vrouwen en mannen met diabetes type 2 in vergelijking met de algehele Nederlandse bevolking.

Studiepopulatie
De studie omvatte 69.583 patiënten met type 2-diabetes afkomstig uit een prospectief eerstelijnscohort (ZODIAC) die vervolgens gekoppeld werden aan gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Tot de obesitasgerelateerde kankers worden gerekend lever-, nier-, dikkedarm, galblaas-, alvleesklier-, eierstok-, baarmoeder-, gevorderde prostaatkanker, postmenopauzale borstkanker en adenocarcinoom van de slokdarm. Gestandaardiseerde incidentieratio’s werden berekend, gestratificeerd voor geslacht, en gecorrigeerd voor leeftijd en jaar van kankerdiagnose. De incidentieratio’s werden berekend voor drie tijdsperioden: vijf jaar vóór, het jaar na de diagnose en de daarop volgende vier jaar na het stellen van de diagnose ‘diabetes type 2’. Als referentiegroep werd de Nederlandse bevolking gebruikt.

Uit de analyses blijkt dat vrouwen met diabetes type 2 reeds 5 jaar vóór het stellen de diagnose ‘diabetes’ een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van obesitasgerelateerde kanker in vergelijking met vrouwen uit de algemene bevolking. Bij mannen werd geen verhoogd risico op obesitasgerelateerde kanker voor de diabetes diagnose gevonden. Bij zowel mannen (SIR: 1,38) als vrouwen (SIR: 2,21) was er een piek in obesitasgerelateerde kankerincidentie na de diagnose diabetes. Vanaf het tweede tot het vijfde jaar na de diagnose diabetes was de incidentie van obesitasgerelateerde kanker hoger bij vrouwen, maar niet bij mannen. 

Conclusies en nabeschouwing
Dennis Schrijnders en collega’s concluderen dat vrouwen met diabetes type 2 een aanzienlijk hoger risico op het ontwikkelen van obesitasgerelateerde kanker lijken te hebben gerelateerd aan diabetes. In tegenstelling tot mannen was dit risico bij vrouwen al jaren verhoogd, vóórdat de diagnose ‘diabetes type 2’ werd gesteld. Deze resultaten zouden kunnen impliceren dat het relatieve voordeel dat vrouwen hebben binnen de algehele bevolking met betrekking tot het krijgen van kanker verloren lijkt te gaan bij vrouwen met type 2 diabetes. 

De toename van obesitasgerelateerde kanker bij vrouwen met type 2 diabetes hangt volgens de onderzoekers vooral samen met een toename van geslachtsgerelateerde vormen van kanker, zoals borstkanker. Dit effect werd benadrukt wanneer bij de analyses seksespecifieke vormen van kanker bij vrouwen werden uitsloten. In dat geval daalde de obesitasgerelateerde kankerincidentie vóórdat de diagnose ‘diabetes type 2’ was gesteld. 

Sterke en zwakke punten
Zo ver bekend is dit de eerste studie, waarin de relatie tussen kankerincidentie en obesitas op gestandaardiseerde wijze is onderzocht over drie verschillende tijdsperioden. Sterke punten van deze studie zijn de omvang van de patiëntenpopulatie (het merendeel van de patiënten die primair zijn behandeld vanwege diabetes type 2 in Nederland), de goede generaliseerbaarheid, de omvang van het ZODIAC-cohort en de lange follow-up, waardoor het mogelijk was kankerincidentieratio’s tot vijf jaar vóór de diagnose diabetes te schatten.

Daarnaast zijn er mogelijk beperkingen, zoals de selectie van patiënten met de diagnose diabetes vóór 1994, waardoor de incidentie van kanker niet volledig was gelet op het feit dat de landelijke NKR pas in 1989 is ontstaan. Groot is dit effect waarschijnlijk niet, omdat slechts 4,4% van de patiënten met diabetes voor 1994 werd gediagnosticeerd. Daarnaast bevatte de algemene populatie ook patiënten met diabetes en kanker, wat mogelijk voor een onderschatting van de resultaten heeft gezorgd. Een andere beperking is dat er alleen voor leeftijd en geslacht gecorrigeerd kon worden.

• Schrijnders D, Hendriks SH, Kleefstra N, Vissers PAJ, Johnson JA, de Bock GH, Bilo HJG, Landman GWD: ‘Sex differences in obesity related cancer incidence in relation to type 2 diabetes diagnosis (ZODIAC-49)’. PLoS One. 2018 Jan 25;13(1):e0190870.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl