Baarmoederkanker meest voorkomende gynaecologische kanker in Nederland

Incidentie
Baarmoederkanker (kanker van het baarmoederlichaam, dus zonder baarmoederhalskanker) is de meest voorkomende gynaecologische kanker in Nederland. Het staat wat betreft incidentie van alle tumoren bij vrouwen op de vijfde plaats. Baarmoederkanker is een ziekte die vooral  vrouwen tussen 45 en 85 jaar oud treft; de mediane leeftijd is 67 jaar. Bijna alle gevallen van baarmoederkanker betreffen kanker van het binnenste slijmvlies van de baarmoeder, het endometrium.

Baarmoederkanker wordt daarom ook wel endometriumcarcinoom genoemd. Baarmoederkanker kent 2 subtypen. Deze subtypen zijn gebaseerd op het type weefsel waaruit de kanker is ontstaan en de mate van kwaadaardigheid van de tumor: de gradering. Type 1 is kanker van de binnenste slijmvlieslaag van de baarmoeder, het endometrium met een lage, dus relatief minder kwaadaardige gradering. Type 2 is kanker van het endometrium maar dan hooggradig, dus relatief kwaadaardig.

Het aantal nieuwe gevallen van baarmoederkanker steeg van 1292 in 1989 naar 1884 in 2012 (figuur 1). Dit is een stijging van 46% in de incidentie van baarmoederkanker. Na correctie voor veranderingen in de opbouw en samenstelling van de bevolking schommelde het incidentiecijfer in de periode 1989-2012 tussen 16 en 18 per 100.000 vrouwen. De verwachting is dat het aantal nieuwe patiënten met baarmoederkanker de komende jaren verder toeneemt door de stijging van het aantal oudere vrouwen in Nederland. De prognose voor 2020 is ongeveer 2500 vrouwen met baarmoederkanker.

Figuur 1: aantal nieuwe gevallen van baarmoederkanker in de periode 1989-2012, naar diagnosejaar.

Stadium en behandeling
De meeste patiënten (ruim 80%) worden gediagnostiseerd in een relatief vroeg stadium, waarbij de kanker beperkt is tot de baarmoeder (FIGO-stadium I of II). Bij minder dan een vijfde van alle patiënten is er uitbreinding buiten de baarmoeder of naar lymfeklieren (FIGO-stadium III) of naar andere organen (FIGO-stadium IV).
De behandeling van baarmoederkanker bestaat in de meeste gevallen uit een operatie waarbij de baarmoeder wordt verwijderd. Afhankelijk van de mate van uitbreiding van de kanker in de baarmoeder en het subtype wordt aanvullend radiotherapie en/of chemotherapie gegeven.

Sterfte
Van alle sterfgevallen aan kanker in 2013 was 1% te wijten aan baarmoederkanker. Tussen 1989 en 2012 steeg het aantal sterfgevallen aan baarmoederkanker in Nederland met 25%: van 386 naar 484. Rekening houdend met de leeftijdsopbouw van de bevolking zijn dat per jaar ongeveer 4 overledenen per 100.000 vrouwen.

Overleving
De overlevingskansen van baarmoederkankerpatiënten zijn de afgelopen decennia bijna gelijk gebleven. De 5-jaarsoverleving van de totale groep baarmoederkankerpatiënten ligt rond de 80%. De overleving van baarmoederkanker is afhankelijk van het type en het stadium bij diagnose (tabel 1). De kans op overleving voor de patiënt 5 jaar na diagnose loopt uiteen van ruim 90% voor stadium I patiënten tot minder dan 15% voor stadium IV patiënten.

De NKR
Sinds 1989 beschikt Nederland over een database met betrouwbare, objectieve gegevens over de incidentie, prevalentie, overleving en sterfte van alle gevallen van kanker. De database wordt gebruikt voor epidemiologisch onderzoek, klinische studies en voor onderzoek naar de kwaliteit van zorg. Deze gegevens zijn ook beschikbaar voor het evalueren van screening, oncologische richtlijnen en het ontwikkelen van beleid door zorginstellingen en de overheid. IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland) beheert de database. De nieuwste cijfers zijn gepubliceerd op NKR-cijfers. In januari 2014 verscheen voor het eerst ‘Kankerzorg in Beeld’. Het rapport geeft een beeld van de huidige kankerzorg in Nederland aan de hand van trends en ontwikkelingen in het algemeen en per tumorsoort.  Kankerzorg in Beeld is samen met het SKC-rapport Kwaliteit van kankerzorg uitgebracht door KWF.

Het boekje Kankerzorg in Beeld kan in de shop van IKNL worden gedownload of opgevraagd.