Uitgezaaide kanker 2025
Cijfers, inzichten en uitdagingenBetere overleving bij uitgezaaide kanker - winst vooral voor kleine groep patiënten
Mensen met uitgezaaide kanker leven gemiddeld twee maanden langer dan 15 jaar geleden. Een kleine groep leeft echter jaren langer, dit komt vooral door succesvolle nieuwe behandelingen als doelgerichte en immunotherapie. Helaas geldt dit succes niet voor de meerderheid.
1 op 5 mensen met kanker heeft uitgezaaide kanker bij diagnose. De helft van deze groep overlijdt binnen zeven maanden. De impact van uitgezaaide kanker op patiënten en hun naasten is dan ook groot. Naarmate de ziekte voortschrijdt neemt de kwaliteit van leven van zowel de patiënt als de naaste verder af, met name in de laatste drie maanden voor overlijden. De inzet van palliatieve zorg vanaf de diagnose is noodzakelijk.
Dit nieuwe rapport - Uitgezaaide kanker 2025. Cijfers, inzichten en uitdagingen - biedt inzicht in waar we als zorg staan, waar vooruitgang is geboekt en waar het beter kan. Met data én met ervaringen bouwen we aan een toekomst waarin mensen met uitgezaaide kanker niet alleen langer, maar vooral beter kunnen leven.
Aanbevelingen:
Breng het totale ziektetraject beter in beeld
Maak het volledige ziektetraject van mensen met uitgezaaide kanker inzichtelijk: vanaf de diagnose tot en met het overlijden. Investeer in systematische monitoring en registratie gedurende het hele traject. Besteed daarbij aandacht aan zowel ziektegerichte als persoonsgerichte uitkomsten, zoals symptoomlast en kwaliteit van leven. Een volledig beeld is alleen mogelijk als ook gegevens uit niet-ziekenhuissettingen worden verzameld én gekoppeld aan bestaande registraties. Denk hierbij aan data uit de eerste lijn, verpleeghuizen, hospices en de thuiszorg. Alleen dan ontstaat een integraal beeld van de laatste levensfase en de impact op patiënten en naasten.
Zorg voor beschikbaarheid van data over metachrone metastasen
Bij een deel van de patiënten met kanker worden uitzaaiingen in een later stadium, na diagnose, ontdekt (metachrone metastasen). Dit heeft invloed op de gekozen behandeling. Data over patiënten met metachrone metastasen moeten geregistreerd beschikbaar gemaakt worden voor alle tumorsoorten zodat deze informatie (behandel)beslissingen kan ondersteunen.
Integreer uitkomsten over behandeling en kwaliteit van leven in het lerend zorgsysteem ter bevordering van kwaliteitsverbetering in de zorg
Integreer uitkomsten over curatieve en palliatieve behandeling, kwaliteit van leven en praktijkvariatie in bestaande tumorspecifieke kwaliteitsregistraties en regiorapportages. Sluit hierbij aan op de ontwikkelingen op het gebied van eenmalig en gestructureerd vastleggen, maak gebruik van de bestaande informatiestandaarden en draag hiermee bij aan een lerend zorgsysteem zonder extra registratielast. Eenduidige verslaglegging en technologische innovaties zorgen voor grotere databeschikbaarheid en ondersteunen een continu lerend zorgsysteem.
Zet symptoommonitoring in ter bevordering van de kwaliteit van leven
Zet symptoommonitoring op de vier dimensies (fysiek, psychologisch, sociaal en spiritueel) in bij elke patiënt met uitgezaaide kanker en leg dit periodiek en systematisch vast in het elektronisch patiëntendossier (epd). Door deze monitoring kunnen zorgverleners veranderingen in symptomen tijdig signaleren en daarop anticiperen.
Bied passende zorg in de palliatieve fase door tijdig de waarden, wensen en behoeften van patiënten met uitgezaaide kanker en hun naasten in kaart te brengen en vast te leggen
Om passende zorg in de palliatieve fase te kunnen bieden is het van belang dat de waarden, wensen en behoeften en de daarbij horende behandelwensen en -grenzen tijdig in kaart worden gebracht. Heb hierbij aandacht voor diversiteit en culturele context. Start tijdig met proactieve zorgplanningsgesprekken en blijf deze voeren om in elke fase passende zorg en ondersteuning te kunnen bieden. Doe dit in afstemming met de huisarts en maak gebruik van hulpmiddelen die er al zijn, zoals de gesprekskaart proactieve zorgplanning (PZP), het formulier uniform vastleggen PZP en de betaaltitel voor proactieve zorgplanning.
Verkrijg meer inzicht in de groep patiënten die geen ziektegerichte behandeling krijgt of de ingezette behandeling op enig moment niet afmaakt
Beter inzicht in redenen waarom patiënten geen behandeling krijgen of de ingezette behandeling niet afmaken, geeft mogelijk aanleiding tot het wijzigen van richtlijnen en de-escalatie van de behandeling, waardoor de behandellast voor zowel de patiënt als het zorgsysteem wordt verminderd. Dit leidt tot beter passende zorg voor patiënten met uitgezaaide kanker, gericht op zo lang mogelijk behoud van kwaliteit van leven en een waardig levenseinde.
Verbeter de behandelmogelijkheden voor tumorsoorten waarvoor weinig effectieve therapieën bestaan
Bevorder gelijke kansen op overleving en kwaliteit van leven voor alle patiënten, ongeacht de tumorsoort. Stimuleer daarom onderzoek naar nieuwe behandelingen voor uitgezaaide tumorsoorten waarvoor nog weinig effectieve therapieën bestaan.
Versterk de transmurale samenwerking
Continuïteit van zorg hangt samen met een betere kwaliteit van leven van patiënten met uitgezaaide kanker. Optimaliseer daarom de interdisciplinaire samenwerking tussen de betrokken zorgverleners in het netwerk rondom de patiënt en diens naasten. Daarnaast is goede transmurale overdracht van belang. Hierbij helpt het om behandelwensen-, grenzen en keuzes van de patiënt uniform vast te leggen zodat deze gegevens inzichtelijk en uitwisselbaar zijn.
Meer informatie of vragen:
Natasja Raijmakers, hoofdonderzoeker palliatieve zorg
Marlene Middelburg - Hebly, senior adviseur palliatieve zorg
Uitgave van IKNL, november 2025

