niet-kleincellige longkanker
populatie
Van de patiënten die in 2020-2022 werden gediagnosticeerd met stadium IV niet-kleincellige longkanker kreeg ongeveer 51% een initiële behandeling met immuno- of doelgerichte therapie. Bij stadium III was dit 38%. Het aandeel behandelde patiënten is aanzienlijk gestegen sinds 2017. Dit is bijna volledig toe te schrijven aan de introductie van immunotherapie in de initiële behandeling in dat jaar. In 2020-2022 kreeg ongeveer 42% van de patiënten met stadium IV immunotherapie (voornamelijk pembrolizumab) en 37% van de patiënten met stadium III (met name durvalumab en voor een kleiner deel pembrolizumab). Nieuwe doelgerichte therapieën zoals alectinib en osimertinib zijn de afgelopen jaren vooral ingezet als vervanging voor oudere middelen. Alleen patiënten bij wie de tumor een specifieke mutatie vertoont komen in aanmerking voor doelgerichte therapie. Deze middelen worden vrijwel alleen ingezet bij stadium IV, waarbij in de afgelopen jaren 9% van de patiënten hiermee behandeld werd.
Immunotherapie wordt bij jongere patiënten vaker ingezet, terwijl de inzet van doelgerichte therapie per leeftijdsgroep niet veel verschilt. Van de patiënten gediagnosticeerd in 2020-2022 met stadium III werd 48% van de 18-64-jarigen en 24% van de 75-plussers behandeld met immunotherapie. Bij stadium IV was dit respectievelijk 52% van de 18-64-jarigen en 27% van de 75-plussers. Patiënten die immunotherapie krijgen zijn over het algemeen relatief vitaal (zoals gemeten door de ECOG/WHO performance status), al neemt de laatste jaren het aantal minder vitale patiënten dat met deze therapie wordt behandeld langzaam toe.
Het tweede deel van het rapport ‘Kanker in Nederland: sociaaleconomische verschillen’ laat zien dat patiënten uit een hogere inkomensgroep vaker worden getest op mutaties, waardoor zij ook vaker een doelgerichte behandeling krijgen. Ook worden patiënten uit een hogere inkomensgroep vaker behandeld met immunotherapie. Mogelijk spelen factoren zoals verschillen in comorbiditeiten tussen patiëntgroepen hierin een rol.
niet-kleincellige longkanker
overleving
De mediane overleving van patiënten met uitgezaaide niet-kleincellige longkanker bij diagnose is tussen 2000 en 2022 toegenomen met ruim 2 maanden. Vanaf 2006 zijn er verschillende doelgerichte therapieën beschikbaar gekomen; de meest gebruikte zijn gefitinib/erlotinib (in eerdere jaren) en osimertinib (meer recent). Deze middelen richten zich op specifieke mutaties in de tumor en worden dus alleen bij patiënten met die mutaties ingezet. In 2017 kwam de immunotherapie pembrolizumab in de initiële behandeling beschikbaar. Vooral de opkomst van immunotherapie heeft tussen 2017 en 2022 gezorgd voor een toename van het aantal patiënten dat met immuno- / doelgerichte therapie wordt behandeld (zie Populatie). Echter, dit heeft met name geleid tot een verschuiving van behandeling met chemotherapie naar immunotherapie (eventueel in combinatie met chemotherapie). Hierdoor wordt nog steeds bij ongeveer de helft van de patiënten met een stadium IV tumor afgezien van behandeling of wordt gekozen voor alleen best supportive care (ondersteunende (palliatieve) zorg), bijvoorbeeld vanwege snelle progressie van de ziekte en/of zwakke conditie van de patiënt.
De mediane overleving geeft het aantal maanden weer waarop de helft van de patiënten is overleden. Omdat de mediane overleving in dit geval met name de groep patiënten betreft die geen behandeling of enkel best supportive care hebben gehad, verklaart dit waarom de mediane overleving slechts beperkt is toegenomen. De mediane overleving neemt wel toe bij patiënten onder de 65 jaar. Dit is de leeftijdscategorie die het meest met immuno- / doelgerichte therapie wordt behandeld (zie Populatie). Het aantal maanden waarna drie kwart van de patiënten is overleden en een kwart van de patiënten nog in leven is (het 75e percentiel) neemt sinds 2017 aanzienlijk toe, van ongeveer 13 maanden in 2017 naar 21 maanden in 2022. Het is aannemelijk dat in 2022 het kwart van de patiënten dat het langst leeft voornamelijk bestaat uit patiënten die zijn behandeld met immuno- / doelgerichte therapie en bij wie de therapie is aangeslagen. Ook in de 1-jaarsoverleving is een duidelijke verbetering in overleving terug te zien. Sinds 2017 is deze gestegen van 28% naar 37% in 2022.