E-learning voor verpleegkundigen over psychosociale gevolgen van problemen met eten

Verpleegkundigen kunnen de psychosociale problemen van het niet goed kunnen eten na het volgen van de e-learning tijdig signaleren en bespreekbaar maken en kunnen adviezen geven of zo nodig doorverwijzen. Ook voor diëtisten is deze informatie over psychosociale problemen rondom eten een belangrijke aanvulling op hun kennis. Naast de e-learning is een online gesprekshulp voor patiënten en naasten ontwikkeld.  

De e-learning is kosteloos beschikbaar op de website voedingenkankerinfo.nl. Voor verpleegkundigen is 1 accreditatiepunt toegekend in het Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden. Voor diëtisten is accreditatie toegekend door ADAP, het kwaliteitsregister voor paramedici. 

Aandacht voor psychosociale impact

Uit eerder onderzoek kwam naar voren dat mensen met kanker en hun naasten behoefte hebben aan psychosociale ondersteuning bij problemen met eten, en dat het huidige zorgaanbod vaak niet goed aansluit op deze behoeften. Ook bleek dat zorgverleners het onderwerp soms uit de weg gaan omdat zij geen adequate oplossing voor de gevolgen van de soms blijvende problemen met eten hebben. De e-learning is ontwikkeld om verpleegkundigen en diëtisten te helpen bij het geven van psychosociale ondersteuning bij deze problematiek.

Leren signaleren en informeren

In de e-learning is aandacht voor:

• Informeren over en bewustwording van de psychosociale problemen rondom het onvermogen tot eten.
• Gesprekstechnieken om het gesprek hierover aan te gaan met de patiënt en naaste.
• Tijdig signaleren van de behoefte aan psychosociale ondersteuning bij problemen met eten.
• Verwijzen naar ondersteunende zorg via onder andere de Verwijsgids Kanker.
• Verpleegkundigen wordt vooraf aan de e-learning gevraagd op te schrijven hoe ze nu omgaan met deze problematiek, en wat eventuele verbeterpunten zijn.

Voedingenkankerinfo.nl

De e-learning komt gratis beschikbaar via de website voedingenkankerinfo.nl. Deze website van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WKOF) biedt betrouwbare informatie over voeding en kanker voor patiënten en voor zorgprofessionals. Op deze website staan voedingsadviezen, recepten, de richtlijnen voor kankerpreventie en antwoorden op veel gestelde vragen over voeding bij kanker.

Voor patiënten en naasten is ook een online gesprekshulp beschikbaar op deze website, met informatie, tips over deze problematiek, en voorbeeldvragen om het gesprek te beginnen over de psychosociale gevolgen van problemen met eten.

Problematiek

De e-learning voor verpleegkundigen en de online gesprekshulp voor patiënten en naasten zijn gebaseerd op resultaten van interviews en een vragenlijststudie. In de interviews zijn de ervaringen van patiënten en naasten met het onvermogen tot eten uitgediept. In de vragenlijststudie is onderzocht hoeveel last men ervaart van deze problematiek en is dieper in gegaan op de hulp en informatiebehoeften van mensen met kanker en hun naasten.

”Juist doordat je zo makkelijk af valt zijn wij continu bezig om te zorgen dat je goed eet en daardoor ben ik steeds aan zeuren (…) en ik wil niet zeuren nee, en dus ik houd mij zoveel mogelijk in”

Deze quote is van een naaste van iemand met longkanker. De verkregen inzichten uit dit onderzoek laten zien dat de naasten zich erg verantwoordelijk kunnen voelen voor het welzijn van hun dierbare met kanker. Als dit verantwoordelijkheidsgevoel zich richt op de voedingsinname, kan zowel de patiënt als diens naaste onbegrip ervaren. De digitale informatie dient om de emoties van mensen met kanker en hun naasten rondom het (onvermogen tot) eten te erkennen. De voorbeeldvragen zijn beschreven om deze problematiek beter bespreekbaar te maken. Zo kan het ervaren onbegrip, het verantwoordelijkheidsgevoel en de emoties die hieruit voortkomen beter besproken worden met elkaar én met de zorgverleners.

“Ja ik ben daar in zoverre boos over, die hele begeleiding in het traject is te kort door de bocht. Als je aangeeft dat je niet kunt eten krijg je het antwoord dat je moet. Ik snap ook wel dat ze niet kunnen zeggen dat je niets hoeft te eten als je dat niet kunt. Maar als je niet kunt eten ga je na zo’n gesprek naar huis en dan denk je, dat is toch raar?“

Deze quote van iemand met vergevorderde lymfeklierkanker geeft aan hoe de voedingszorg kan worden ervaren als deze te sterk gericht is op de voedingsinname. Mensen met kanker en hun naasten geven aan dat zij behoefte hebben aan ondersteuning bij de psychosociale gevolgen van de problemen met eten maar dit vaak niet krijgen. Zorgverleners zijn vaak sterk gericht op de voedingsinname. Zorgverleners geven aan dat indien zij de problemen signaleren, zij het onderwerp soms vermijden omdat ze geen adequate oplossing voor handen hebben. De voorbeeldvragen in de zelfhulp tool voor patiënten en naasten bieden ondersteuning om het gesprek over deze problematiek met zorgverleners te voeren. In de e-learning voor verpleegkundigen worden handvatten gegeven om deze problematiek tijdig te signaleren en bespreekbaar te maken, voor het geven van de eerste basale psychosociale zorg, en om door te verwijzen naar gespecialiseerde psychosociale zorg indien nodig.

Project

Met het project ‘Hij moet toch eten?’ wil IKNL kennis genereren en implementeren over psychosociale gevolgen van het onvermogen om te eten bij kanker. Dit project is met een subsidie van Zorg Instituut Nederland op 1 december 2017 van start gegaan en is afgerond op 30 november 2019. Aan de ontwikkeling van de e-learning voor verpleegkundigen en de informatie en voorbeeldvragen voor patiënten met kanker en hun naasten hebben de volgende partners meegewerkt: de patiëntenorganisaties Hematon, HOOFD-HALS en Longkanker Nederland, de websites/patiëntenplatforms Kanker.nl en Voedingenkankerinfo.nl en de beroepsgroepen Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO), en Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN). Afgevaardigden van deze groepen participeerden ook in de adviesraad van dit project.